در هر کشوری ، یکی از مهم ترین مسائلی که قانون گذار هنگام تصویب قوانین به آن توجه می کند ، مبحث اموال و مالکیت افراد است ، مالکیت افراد بر اموال خود در همه ی دوران ها حائز اهمیت بوده و متاسفانه یکی از بیشترین جرایمی که در هر جامعه ای رخ می دهد ، جرایم علیه اموال اشخاص و در صدر آن ها سرقت است . سرقت که در مفهوم کلی خود به معنای ربایش مال دیگری است در قانون ما انواع متعددی داشته و برای آن مجازات های متفاوتی تعیین شده است .
به جهت رواج وقوع این جرم در جامعه و اهمیت بالای آن ، در این مقاله از دادواره قصد داریم که شما را با مفهوم سرقت ، انواع و مجازات های تعیین شده برای مرتکبین آن در قانون آشنا کنیم.
سرقت و انواع آن
دسترسی آسان به سرفصل ها
سرقت چیست ؟
ماده ی ۲۶۷ قانون مجازات اسلامی در تعریف سرقت اینطور بیان می کند که :« سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است . » بنا بر این هر گاه فردی اقدام به ربودن مال شخص دیگری ( اعم از حقیقی یا حقوقی ) کند، سارق محسوب می شود.
انواع سرقت :
در یک دسته بندی کلی ، سرقت در قوانین کیفری ما به دو دسته تقسیم می شود :
۱) سرقت حدی : یکی از انواع سرقت است که مجازات آن حدی بوده و توسط خداوند تعیین شده است. برای تحقق این نوع از سرقت باید شروط مندرج در ماده ی ۲۶۸ وجود داشته باشد تا بتوان سارق را به مجازات حد محکوم کرد. در صورتی که سرقت حتی یک مورد از آن موارد را نداشته باشد ، به سرقت تعزیری تبدیل شده و مستوجب حد نخواهد بود.
۲) سرقت تعزیری: به طور کلی هر گاه سرقت فاقد یکی از شرایط سرقت حدی باشد، تعزیری محسوب شده و قانون گذار برای آن انواع متعددی را پیش بینی کرده است که قاضی متناسب با نوع آن ، برای سارق تعیین مجازات می کند.
سرقت و انواع آن
شرایط و مجازات سرقت حدی :
ماده ی ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی ، در چهارده بند شرایط سرقت حدی را بیان کرده که عبارتند از :
الف ) شیء مسروق شرعا مالیت داشته باشد .
ب) مال مسروق در حرز باشد . ( حرز به مکانی گفته می شود که مال در آن عرفا از دستبرد محفوظ باشد . )
پ ) سارق هتک حرز کند . ( هتک حرز به معنای از بین بردن مکانی است که مال در آن از دستبرد محفوظ بوده است . )
ت ) سارق مال را از حرز خارج کند . ( یعنی سارق پس از هتک حرز باید شخصا مال را از آن خارج کند . )
ث ) هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد .
ج ) سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد .
چ ) ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز ، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک ( معادل حدودا یک گرم طلا ) باشد .
ح ) مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی ، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد .
خ ) سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد .
د ) صاحب مال از سارق نزد مرجع قضایی شکایت کند .
ذ ) صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد .
ر ) مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد .
ز ) مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید .
ژ ) مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغصوب نباشد .
توجه داشته باشید همان طور که قبلا هم اشاره کردیم، لزوم وجود همه ی موارد ذکر شده برای حدی محسوب شدن سرقت شرط است .
بنابراین در صورت وجود همه ی موارد مذکور ، سرقت حدی بوده و مجازات آن مطابق ماده ی ۲۷۸ اینطور مقرر شده است :
۱) اگر سارق برای اولین بار مرتکب سرقت حدی شده باشد ، قطع چهار انگشت دست راست او از انتهای آن ، به طوری که انگشت شست و کف دست باقی بماند .
۲) در صورتی که سارق یک بار مرتکب سرقت حدی شده و مجازات هم شده باشد ، ولی برای بار دوم دست به ارتکاب آن بزند ، قطع پای چپ او از پایین بر آمدگی به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند .
۳) در صورتی که سارق ، برای بار سوم و پس از تحمل مجازات قطع عضو مجددا مرتکب سرقت حدی شود به حبس ابد محکوم خواهد شد که در شرایطی امکان عفو او نیز وجود دارد .
۴) اگر سارق برای بار چهارم اقدام به انجام سرقت حدی کند، حتی اگر سرقت در زندان باشد، به اعدام محکوم می شود .
سرقت و انواع آن
سرقت تعزیری و انواع آن:
همان طور که پیش تر بیان کردیم، هر سرقتی که شرایط سرقت حدی را نداشته باشد تعزیری محسوب شده و حسب نوع آن، مجازات های متفاوتی دارد.
۱) سرقت تعزیری ساده : در ماده ی ۶۶۱ قانون تعزیرات به این نوع سرقت اشاره شده ، هر گاه سرقت فاقد شرایط سرقت حدی باشد مرتکب به حبس از سه ماه و یک روز تا دو سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود .
و در صورتی که ارزش مال مسروقه کمتر از بیست میلیون تومان باشد و سارق هم فاقد سابقه کیفری باشد مجازات حبس به سه ماه تا یک سال کاهش پیدا می کند .
۲) سرقت مشدد : سرقت تعزیری ساده به دلایل متعددی مثل زمان ، مکان ، شخصیت سارقین ، تعدد سارقین ، مسلح بودن ، مقرون به آزار بودن و … تشدید می شود که در ادامه به بررسی آن ها خواهیم پرداخت .
سرقت مشدد :
_مطابق ماده ی ۶۵۱ قانون تعزیرات در صورت وجود پنج شرط ، سرقت یکی از انواع سرقت مشدد محسوب شده و مرتکب آن به مجازات پنج تا بیست سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.
۱)سرقت در شب باشد.
۲) سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
۳) یک یا چند نفر از سارقین دارای سلاح مخفی یا ظاهر باشند.
۴) از دیوار بالا رفته یا حصار را شکسته یا کلید ساختگی استفاده یا برخلاف واقعیت خود را مامور دولت معرفی کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی و توابع آن است سرقت کرده باشند.
۵) در ضمن سرقت کسی را آزار داده یا تهدید کند.
_علاوه بر این ، نوع دیگری از سرقت مشدد در ماده ی ۶۵۴ قانون تعزیرات وجود دارد که در صورت جمع سه شرط و عدم صدق عنوان محاربه بر حامل سلاح مرتکب به حبس از پنج تا پانزده سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.
۱)سرقت در شب.
۲) سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
۳)حداقل یک نفر از آن ها حامل سلاح مخفی یا ظاهر باشد.
_یکی دیگر از موارد سرقت مشدد، وجود فقط یکی از شرایط مندرج در ماده ی ۶۵۶ قانون تعزیرات است که مرتکب آن به حبس از شش ماه تا سه سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.
۱) مکان سرقت محل سکنا یا مهیا برای سکنا یا در توابع آن و یا در محل های عمومی مثل مسجد و حمام و امثال این ها باشد.
۲)سرقت در جایی واقع شود که به وسیله ی درخت ، بوته ، پرچین و یا نرده دارای حریم بوده و سارق آن را بشکند.
۳) سرقت در شب واقع شده باشد. (مطابق تعریف قانون آیین دادرسی کیفری ، شب از غروب آفتاب تا طلوع آفتاب است.)
۴) تعدد سارقین ( دو نفر یا بیشتر باشند )
۵) سارق مستخدم ، کارگر ، شاگرد و یا مخدوم صاحب مال بوده و از منزل یا محل کار خود سرقت کند . ( اهمیت شخصیت و شغل سارقین )
۶) سرقت در هتل ، کاروانسرا و مسافرخانه توسط اداره کنندگان آن ها .
سرقت و انواع آن
علاوه بر موارد مذکور ، بعضی از سرقت های مشدد عناوین خاصی دارند که در ادامه آن ها را توضیح خواهیم داد :
سرقت مسلحانه :
در صورتی که سرقت مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد ، مرتکب به حبس از سه ماه تا ده سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود .
راهزنی :
به معنای این که افرادی در جاده ها و خیابان ها به مردم کمین کنند که اموال آن ها را ببرند ، در صورتی که عنوان محارب بر آن ها صادق نباشد به سه تا پانزده سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود .
کیف زنی :
مطابق ماده ی ۶۵۷ قانون تعزیرات ، اگر کسی مرتکب ربودن مال دیگری از طریق کیف زنی ، جیب بری و امثال آن ها شود به حبس از یک تا پنج سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود .
منظور از کیف زنی و جیب بری ربودن هایی است که با شگرد همراه باشند .
سرقت آثار تاریخی :
در صورتی که شخص اقدام به سرقت اشیا و لوازم و مصالح و قطعات آثار فرهنگی – تاریخی را از موزه ها و نمایشگاه ها ، اماکن تاریخی و مذهبی و سایر اماکن تحت حفاظت و نظارت دولت کند ، در صورتی که مشمول حد سرقت نگردد ، علاوه بر استرداد آن به حبس از یک تا پنج سال محکوم می شود .
سرقت از اسناد دولتی :
در صورتی که شخص در اماکن دولتی از اسناد دولتی همراه با محافظ و یا بدون آن سرقت کند به حبس از سه تا شش سال و در صورتی که امانت دار یا مستحفظ آن ها مرتکب سرقت شود ، به حبس از سه تا ده سال محکوم می شود .
اگر نیاز به خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دارید، میتوانید بر روی کمک وکلای مجرب دادواره حساب کنید. همچنین اگر راجع به ترفندهای طراحی تجربه کاربری سوال یا نظر خاصی دارید، میتوانید در بخش نظرات با ما و دیگر افراد به اشتراک بگذارید.
