دسترسی آسان به سرفصل ها
سرقت علمی :
تفاوتی ندارد در چه جایگاهی قرار داشته باشید ، استاد ، دانشجو ، دانش آموز و یا معلم اما احتمالا در دوران تحصیل خود با عباراتی مثل سرقت علمی یا سرقت ادبی مواجه شدید و مصادیقی از آن را دیده اید .
در ابتدا باید بگوییم که از منظر حقوقی شاید واژه ی سرقت برای این عمل مناسب نباشد ، چرا که سرقت به معنای وضع ید بر مال دیگری است و در چنین وقایعی وضع ید به معنای کامل آن صورت نمی گیرد ، اما از آنجایی که نحوه ی وقوع و نتیجه ی آن به سرقت شباهت زیادی دارد ، در جامعه با این عبارات شناخته می شود .
در تعریف سرقت علمی می توان گفت : « برداشتن و به نام خود قلمداد کردن ایده یا کلمات دیگران . » این عمل ممکن است بدون آگاهی و قصد و یا حتی با اهدافی مانند تشکر از صاحب اثر و یا معرفی منبع به دیگران انجام شود و همچنین ممکن است عالما و عامدا و با قصد فریب صورت بگیرد . آنچه که در نتیجه ی عمل مهم است این است که آن رفتار به نحوی انجام شود که گویی خالق آن اثر خود فرد بوده است .
سرقت علمی
اما چه قواعد و مقرراتی در حقوق ایران برای مجازات سرقت علمی وجود دارد ؟
قانون گذار در ماده ی ۲۳ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان چنین مقرر کرده است که : « هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدیدآورنده بدون اجازه او و یا عالماً عامداً به نام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تأدیبی از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد . »
در نتیجه می توان گفت مطابق نظر نظام مالکیت فکری ایران ؛ هرکس از آثار شخص دیگری بدون رضایت او ، به طور کلی یا جزئی استفاده کند به مجازات شش ماه تا سه سال حبس محکوم می شود .
پیشنهاد میکنیم مقاله سرقت و انواع آن را مطالعه کنید.
علاوه بر این ، جهت مجازات سرقت علمی ، ماده واحده ای تحت عنوان ماده واحده قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی در سال ۹۶ به تصویب رسیده است که مطابق آن : « تهيه، عرضه و يا واگذاري آثاري از قبيل رساله، پايان نامه، مقاله، طرح پژوهشي، كتاب، گزارش يا ساير آثار مكتوب و يا ضبط شده پژوهشي – علمي و يا هنري اعم از الكترونيكي و غيرالكترونيكي توسط هر شخص حقيقي يا حقوقي به قصد انتفاع و به عنوان حرفه يا شغل – با هدف ارائه كل اثر و يا بخشي از آن توسط ديگري به عنوان اثر خود، جرم بوده و مرتكب يا مرتكبان علاوه بر واريز وجوه دريافتي به خزانه دولت مشمول مجازات به شرح زير مي باشند :
سرقت علمی
۱) ارتكاب جرم توسط شخص حقيقي مشمول مجازات جزاي نقدي درجه سه و محروميت از حقوق اجتماعي درجه شش است .
۲) درصورت ارتكاب جرم توسط شخص حقوقي علاوه بر مجازات مرتكب و مديران و گردانندگان مربوطه – مجازات شخص حقوقي حسب مورد مطابق مواد (۲۰)، (۲۱) و (۲۲) قانون مجازات اسلامي مصوب ۱ /۲ /۱۳۹۲ تعيين مي گردد . … »
بنابراین این ماده ناظر به تعیین مجازات در سرقت های علمی دانشگاهی مثل رساله ، پایان نامه ، مقاله ، کتب و هرگونه اثر علمی ضبط شده یا الکترونیکی است که هم توسط اشخاص حقیقی مثل دانشجویان ، اساتید ، کارکنان اداری و طلاب وهم اشخاص حقوقی می تواند واقع شود .
جمع بندی :
در این مقاله به بررسی مفهوم سرقت علمی و نقد وارده بر آن پرداختیم و همچنین مقررات قانونی که در ایران در این خصوص تدوین شده است را بیان کردیم . اگر هنوز هم مسئله ای برایتان حل نشده باقی مانده است میتوانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دادواره کمک بگیرید.
