تمامی جرائم در قانون، مجازات تعیین شده معادل دارند و با توجه به اینکه حکم حقوقی یا کیفری باشد، مجازات تعیین شده می تواند متفاوت باشد. قانون گذار بر حسب نوع جرم، انواع مجازات را با توجه به قانون و شرع در قالب دیه، حد، تعزیر و یا قصاص در نظر می گیرد. مجازات تعزیری تنها در خصوص جرایم تعزیری است که متناسب با شرایط جامعه، جرم انگاری صورت می گیرد و سپس حکم تعیین می شود.
از انواع حکم های تعزیری می توان به محرومیت از حقوق اجتماعی و جزای نقدی اشاره کرد. تبدیل این مجازات ها و یا تخفیف در حکم جرایم تعزیری، تنها پس از بررسی نهایی و وجود جهات تخفیف، توسط قاضی امکان پذیر خواهد بود. در این مقاله از دادواره قصد پاسخ گویی به سوالاتی نظیر مجازات تعزیری چیست؟ و انواع آن، نحوه تعیین حکم تعزیری چگونه است؟ و آیا امکان تخفیف در مجازات وجود دارد یاخیر؟ را داریم. چنانچه در این حوزه پرسشی دارید، با ما همراه باشید.
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : چگونگی اعتراض به حکم حبس تعزیری
دسترسی آسان به سرفصل ها
به چه جرایمی، جرایم تعزیری گویند؟
طبق قانون مجازات اسلامی، جرایم ما به تبعیت از شرع مقدس، جرم انگاری می شود و برای آن مجازاتی که در شرع در تعیین شده است، در نظر گرفته می شود. از جمله این جرایم می توان به جرایم حدی نظیر زنا وشرب خمر اشاره کرد. اما در جوامع امروزی، مجرمین از شیوه های جدیدی برای ارتکاب به جرم و برهم زدن نظم جامعه استفاده می کنند. این جرایم در قانون ذکر نشده و با توجه به شرایط جامعه و در صورت نیاز، جرم انگاری می شوند که به آن ها جرایم تعزیری گویند.
علاوه بر این جرایم، برخی از امور در شرع مقدس حرام دانسته شده اند اما مجازات متناسب با آن در نظر گرفته نشده است. به این امور در قانون مجازات اسلامی، با عنوان محرمات شرعی یاد می شود و در صورت ارتکاب به این جرایم، موجب تعزیر خواهد شد. به این معنی که قانون گذار برای آنها مجازات تعزیری پیش بینی کرده است.
به طور خلاصه میتوان گفت که جرایم تعزیری، جزئی از محرمات شرعی هستند که شرع مقدس برای آن مجازات متناسب در نظر نگرفته است ولی قانون گذار آن را جرم دانسته و برای آن مجازات تعیین کرده است. علاوه بر محرمات شرعی، دسته ای دیگر از جرایم وجود دارد که با توجه به شرایط جامعه، جرم انگاری می شود و ضمانت اجرای مشخص دارد.
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : مجازات تعزیری چیست؟
حکم تعزیری چیست؟
برای بررسی این مفهوم باید معنای حکم را از دو منظر بررسی کنیم:
حکم در معنای رای قاضی: قاضی پرونده پس از بررسی آن رای صادر میکند. اگر حکم یا رای در خصوص جرایم تعزیری باشد و در قانون مجازات اسلامی موجب تعزیر دانسته شده باشد، حکم تعزیری گویند.
حکم در معنای مجازات: مفهوم حکم در اینجا به مجازاتی که متناسب با جرایم تعزیری، طبق قانون مجازات اسلامی تعیین شده است، اشاره دارد. این نوع حکم می تواند شامل شلاق، محرومیت از حقوق اجتماعی فرد، حبس و مصادره اموال شخص و سایر مورادی که در ماده ۱۹ قانون مجازات درج شده است می شود.
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : شرایط تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی
نحوه تعیین مجازات تعزیری چگونه است؟
طبق ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی و تبصره آن، مواردی که در تعیین مجازات تعزیری لحاظ می شوند در زیر ذکر شدند:
۱-وضعیت ذهنی و روانی و انگیزه مرتکب حین انجام جرم: اولین مورد بررسی این مورد است که انگیزه مرتکب جرم از این امر چه بوده است؟ در زمان ارتکاب، وضعیت روانی مجرم چگونه بوده است؟ مثلا داشتن جنون یا انگیزه شرافتمندانه، در تعیین مجازات موثر است.
۲-شیوه ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و آثار زیانبار آن : نحوه و شیوه که مجرم دست به ارتکاب جرم می زند نیز از موارد موثر در تعیین مجازات تعزیری است.
۳-اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم :این مورد نیز در تعیین رای به حداقل یا حداکثر مجازات، موثر است.
۴- وضعیت فردی و سوابق خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تاثیر حکم تعزیر بر وی : تاثیری که این مجازات بر جایگاه اجتماعی و شخصیت فرد می گذارد، همچنین اثر اصلاحی و تنبیهی مجازات و سوابق کیفری مجرم، در تعیین حکم تعزیری موثر است.
تخفیف در مجازات تعزیری
در صورت وجود جهات تخفیف طبق موارد تعیین مجازات، قانون، امکانی را برای تبدیل یا تخفیف چند درجه ای در حکم صادره در نظر گرفته است. طبق ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی، مواردی که موجب تخفیف در مجازات تعزیری میشود، شامل تاثیر و دخالت ضعیف شریک جرم یا معاون در ارتکاب جرم، حسن سابق، خفیف بودن نتایج زیان بار جرم و آسیب کمی که بزه دیده متحمل شده، به اثبات رسیدن پشیمانی مرتکب، همکاری موثر در مرحله بررسی و کشف جرم، رضایت شاکی خصوصی، داشتن انگیزه شرافتمندانه و یا وجود تحریک موثر در رفتار شاکی که موجب ارتکاب جرم بوده، می باشند.
در صورت اثبات وجود جهات تخفیف، قاضی مختار است تا حبس تعزیری مجرم را یک تا سه درجه، کم تر کند. همچنین، اگر مجازات تعزیری تعیین شده مصادره اموال فرد باشد، می تواند، این حکم تعزیری را تبدیل به جزای نقدی درجه یک تا چهار نماید.
جمع بندی :
در این مقاله از داواره علاوه بر معرفی حکم و جرایم تعزیری، نحوه تعیین مجازات و جهات وجود تخفیف در حکم را با هم بررسی کردیم. برای دریافت اطلاعات بیشتر در رابطه با مجازات تعزیری از کارشناسان حقوقی دادواره کمک بگیرید و سوالات خود را پیرامون این موضوع با ما به اشتراک بگذارید.
