دسترسی آسان به سرفصل ها
اعاده دادرسی چیست :
اصولا بعد از قطعیت احکام مفاد آن ها لازم الاجراست و دیگر نمی توان با اعتراض خواستار رسیدگی مجدد به پرونده شد. به این صورت که پس از قطعیت حکم، مفاد آن صحیح فرض شده و برای آن اعتباری قائل می شوند که مانع رسیدگی مجدد به موضوع حکم است.
اما در مواردی از قانون ما با استثنائاتی در این خصوص مواجه می شویم که در صورت وجود شرایطی قانون گذار اجازه ی رسیدگی مجدد به پرونده ای که حکم قطعی آن صادر شده است را می دهد. به درخواست رسیدگی مجدد نسبت به حکم قطعی شده اعاده دادرسی می گویند که هم در پرونده های حقوقی و هم در پرونده های کیفری پیش بینی شده است. در این مقاله از دادواره قصد بررسی مفهوم اعاده دادرسی حقوقی و اعاده دادرسی کیفری و شرایط آن ها را داریم.
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : آیا محرومیت از ارث امکان پذیر است؟
اعاده دادرسی حقوقی:
به موجب ماده ی ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی :« نسبت به احکامی که قطعیت یافته ممکن است به جهات ذیل درخواست اعاده دادرسی شود:
۱) موضوع حکم مورد ادعای خواهان نبوده باشد.
۲) حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد.
۳) وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد.
۴) حکم صادره با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن، که قبلا توسط همان دادگاه صادر شده است متضاد باشد بدون انکه سبب قانونی موجب این مغایرت باشد.
۵) طرف مقابل درخواست کننده اعاده دادرسی حیله و تقلبی به کار برده که در حکم دادگاه موثربوده است.
۶) حکم دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم جعلی بودن انها ثابت شده باشد.
۷) پس از صدور حکم، اسناد و مدارکی به دست اید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارک یاد شده در جریان دادرسی مکتوم بوده و درا ختیار متقاضی نبوده است.»
بنابراین ماده، در صورت وجود هر یک از جهات مذکور اشخاص می توانند درخواست اعاده دادرسی داشته باشند. مرجع رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی دادگاه صادر کننده حکم قطعی است؛ یعنی اگر حکم قطعی در دادگاه بدوی صادر شده دادگاه بدوی درخواست را بررسی می کند و اگر حکم صادره در دادگاه تجدید نظر قطعی شده باشد، دادگاه تجدید نظر صلاحیت رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی را خواهد داشت.
همچنین با توجه به ماده ۴۲۷ قانون آیین دادرسی مدنی درخواست اعاده دادرسی را فقط تا مدت زمان مشخصی می توان ارائه کرد. این ماده بیان می کند:« مهلت درخواست اعاده دادرسی برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه به شرح زیر می باشد:
۱) نسبت به آرای حضوری قطعی، از تاریخ ابلاغ.
۲) نسبت به آرای غیابی، از تاریخ انقضای مهلت واخواهی و درخواست تجدیدنظر.»
اعاده دادرسی کیفری:
در امور کیفری ما با دو مبحث اعاده دادرسی عام و اعاده دادرسی خاص مواجه هستیم.
۱)اعاده دادرسی عام:
در اعاده دادرسی عام، دادگاه دیگری هم عرض دادگاه صادر کننده حکم قطعی با موافقت دیوان عالی کشور، یک بار دیگر به اتهام شخصی که در مورد او حکم قطعی صادر شده رسیدگی می نماید.
مهم ترین ویژگی اعاده دادرسی در این است که اجرای مجازات موضوع حکم، مانع اعتراض به آن حکم و درخواست اعاده دادرسی نیست و در چنین فرضی محکوم علیه می تواند از طریق اعاده دادرسی و اثبات بی گناهی خود، از تحمل مجازات های تکمیلی و تبعیرهایی یافته و حتی در صورت امکان خسارات ناشی از مجازات ناروا را مطالبه کند.
اما شرایط درخواست این نوع از اعاده دادرسی در ماده ی ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری بیان شده است. به موجب این ماده:« درخواست اعاده دادرسی در مورد احکام محکومیت قطعی دادگاهها اعم از آنکه حکم مذکور به اجراء گذاشته شده یا نشده باشد در موارد زیر پذیرفته می شود:
الف) کسی به اتهام قتل شخصی محکوم شود و سپس زنده بودن وی محرز گردد.
ب) چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به گونه ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل شد.
پ) شخصی به علت انتساب جرمی محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضائی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد، به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم، بی گناهی یکی از آنان احراز گردد.
ت) درباره شخصی به اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شود.
ث) در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است.
ج) س از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی گناهی محکوم علیه یا عدم تقصیر وی باشد.
چ) عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی باشد.»
درخواست اعاده دادرسی عام در حقوق کیفری مهلت ندارد و هرگاه یکی از کسانی که حق چنین درخواستی را دارد تقاضای اعاده دادرسی کند، به درخواست او در یکی از شعب دیوان عالی کشور رسیدگی می گردد تا انطباق آن با یکی از موارد ماده ی ۴۷۴ احراز شود. در این موارد دیوان وظیفه دیوان صرفا پذیرش درخواست و در نتیجه تجویز اعاده دادرسی است، نه نقض حکم.
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : همه چیز درباره ترکه
۲)اعاده دادرسی خاص:
در این شکل از اعتراض به حکم بعد از قطعیت آن، شخص معترض از رئیس قوه قضاییه می خواهد که اعاده دادرسی را تجویز نماید.
اعاده دادرسی از طریق رئیس قوه قضاییه محدود به مصادیق مصرح و خاص نیست بلکه تابع یک ضابطه عام است؛ این که رای خلاف شرع بیّن باشد. ماده ی ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری در این خصوص بیان می کند:« در صورتی که رئیس قوه قضائیه رای قطعی صادره از هریک از مراجع قضائی را خلاف شرع بین تشخیص دهد، با تجویز اعاده دادرسی، پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال تا در شعبی خاص که توسط رئیس قوه قضائیه برای این امر تخصیص می یابد رسیدگی و رای قطعی صادر نماید. شعب خاص مذکور مبنیاً بر خلاف شرع بین اعلام شده، رای قطعی قبلی را نقض و رسیدگی مجدد اعم از شکلی و ماهوی به عمل می آورند و رای مقتضی صادر می نمایند.»
نکته حائز اهمیت در این مورد این است که برخلاف اعاده دادرسی عام که صرفا ناظر بر احکام بود، اعاده دادرسی خاص هم شامل احکام و هم شامل قرارها می شود.
جمع بندی:
در این مقاله با بیان تعریف اعاده دادرسی ، به بررسی مفهوم اعاده دادرسی عام و خاص و تفاوت آن ها با یکدیگر، مهلت ارائه درخواست و مراجع صالح به رسیدگی آن ها پرداختیم.در این مورد اگر هنوز هم مسئله ای دارید میتوانید آن را از طریق مشاوره حقوقی آنلاین و مشاوره حقوقی تلفنی با ما در میان بگذارید .
