دسترسی آسان به سرفصل ها
معنای لغوی قلع و قمع :
قلع و قمع متشکل از دو کلمه قلع که در معنای لغوی به معنی ریشه‌کن کردن و برانداختن و از ریشه برآوردن، از بیخ کندن و کندن چیزی از جایی است و قمع هم یعنی سرکوب کردن، خوار و ذلیل گردانیدناست که معمولاً در ادبیات فارسی این دو کلمه در کنار هم و به معنای “کندن و از ریشه درآوردن” استعمال میشود
قلع و قمع چیست؟
در ادبیات حقوقی نیز این عبارت از معنای لغوی آن به دور نبوده و عملاً در زمان اجرای حکم در خصوص اشجار و هر آنچه دارای ریشه است در مفهوم ریشه‌کن کردن و در خصوص ابنیه و اعیان در مفهوم برانداختن مورد استفاده قرار می‌گیرد
قلع و قمع در اصطلاح حقوقی به چه معناست؟
به حکمی که از سمت مراجع ذی صلاح قضایی یاغیر قضایی برای احداث بنا یا کاشت درخت، بدون داشتن مجوز قانونی و قراردادی یا بدون اجازه از مالک توسط متصرف انجام پذیرد. قلع و قمع در اصطلاح حقوقی برای از بین بردن آثار و امحاء ابنیه و اعیان و اشجاری که خوانده یا همان متصرف بدون مجوز یا بدون اذن مالک اقدام به موارد ذکرشده یا موارد مشابه نموده است اطلاق میشود.
زمانی که فردی ملک دیگری را به صورت غیر حق تصرف کند و علاوه بر آن اقدام به ساخت بنا ویا کشت درخت و بذر در آن می نماید این دعوا مصداق پیدا می کند. البته این نیز امکان دارد که اصل این تصرف، عدوانی نباشد و فرد متصرف ملک با اذن مالک این اقدام را انجام داده باشد ولی این اذن فقط برای تصرف بوده و نه بیشتر، پس متصرف مجاز به ایجاد بنا و تاسیسات نبوده است. در نتیجه در صورت درخواست مالک ملک، آثار ایجاد شده قلع و قمع خواهند شد.
این دعوا فقط زمانی که اموال غیر منقول است مصداق دارد. اعاده به وضع سابق را میتوان برای اموال منقول از دادگاه تقاضا کرد. میتوان گفت این دعوا یکی از دعاوی شایع در مراجع قضائی است. این دعوا معمولا در کنار خواسته های دیگر مثل رفع تصرف یا خلع ید مطرح می شود. این دعوا فارغ از هر عنوان دیگری، به صورت یک دعوای مستقل قابل ارائه و طرح در دادگاه و مراجع قضایی است و طرح آن در کنار سایر دعاوی نشان از وابستگی آن به دعاوی دیگر را نمی باشد.
دعوای قلع و قمع چیست؟
از مهم ترین موضوعات که به طور شایع در دادگاه های کشور و مراجع قضایی مطرح است، دعوای قلع و قمع است. این دعوا معمولا در کنار دعاوی دیگر و در تکمیل آن ها مطرح می شود، نظیر درخواست خلع ید یا رفع تصرف. همچنین این دعوا به عنوان یک دادخواست مستقل نیز مطح میشود که در ادامه به صورت کامل آن را بررسی کرده ایم.
پیشنهاد میکنیم قبل از خواندن ادامه مطلب مطالعه کنید : تصرف عدوانی چیست؟
این دعوا زمانی مصداق دارد که شخصی ملک دیگری را من غیر حق تصرف میکند و اقدام به ایجاد بنا و کاشت درخت و زرع بذر و … مینماید.البته ممکن است اصل تصرف، عدوانی نباشد و شخص با اذن مالک، متصرف ملک شده باشد اما این اذن صرفا جهت تصرف بوده و متصرف مجاز به ایجاد بنا و تاسیسات نبوده است. در این صورت نیز آثار ایجاد شده در صورت درخواست مالک، قلع و قمع خواهند شد.
بدیهی است که این دعوا فقط در مورد اموال غیر منقول مصداق دارد و در مورد اموال منقول میتوان، اعاده به وضع سابق را از دادگاه تقاضا کرد.
این دعوا یکی از شایع‌ترین دعاوی مطروحه در مراجع قضائی است که عموماً در تکمیل خواسته‌های دیگری همچون خلع ید یا رفع تصرف مطرح می‌گردد البته طرح این دعوا در کنار دعاوی دیگر به معنای وابستگی این دعوا به سایر دعاوی نیست بلکه این دعوا به‌عنوان یک دعوای مستقل قابل طرح در مراجع قضائی بوده و فارغ از هر عنوان دیگر قابل رسیدگی است.
طرفین دعوای قلع و قمع چه کسانی هستند؟
یک طرف این دعوا خواهان قرار دارد که هم میتواند مالک ملک یا منفعت باشد و یا مستاجر یا شخصی که از طرف مالک اجازه تصرف داشته باشد نیز می تواند درخواست قلع و قمع بنا را ارائه دهد. همچنین وکیل یا امینی به قائم مقامی از طرف مالک اصلی خواهان باشد.
طرف دیگر این دعوا خوانده است، خوانده کسی است که بدون اذن و یا داشتن حق قانونی یا قراردادی روشن، به ایجاد بنا، زرع و یا غرس اشجار در ملک اقدام کرده است. این نکته حائز اهمیت است که خواهان در دادخواست خود تمام متصرفین را مورد خطاب قرار دهد زیرا دادگاه درغیر این صورت قرارعدم استماع دعوای قلع و قمع را به دلیل عدم تصرفات انحصاری خوانده در ملک صادر میکند.
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : مستثنیات دین چیست؟
مواد قانونی مرتبط با قلع و قمع چیست؟
موادی که در قانون مختص به دعوای قلع و قمع هستند در قوانین مختلفی مثل قانون مدنی ویا قانون مجازات اسلامی به آن اشاره شده است که در ادامه به بیان هرکدام می پردازیم.
قوانین و مقررات قلع و قمع در قانون مدنی چیست؟
ماده ۳۱۳- هرگاه کسی در زمین خود با مصالح متعلقه به دیگری بنائی بسازد یا درخت غیر را بدون اذن مالک در آن زمین غرس کند صاحب مصالح یا درخت میتواند قلع یا نزع آن را بخواهد مگر اینکه به اخذ قیمت تراضی نمایند.
ماده ۵۰۳- هرگاه مستأجر بدون اجازه موجر در خانه یا زمینی که اجاره کرده وضع بنا یا غرس اشجار کند هریک از موجر و مستأجر حق دارد هر وقت بخواهد بنا را خراب یا درخت را قطع نماید در این صورت اگر در عین مستأجره نقصی حاصل شود بر عهده مستأجر است.
ماده ۵۰۴- هرگاه مستأجر به‌موجب عقد اجاره، مجاز در بنا یا غرس بوده، موجر نمی‌تواند مستأجر را به خراب‌کردن یا کندن آن اجبار کندو بعد از انقضا مدت اگر بنا یا درخت در تصرف مستأجر باقی بماند موجر حق مطالبه اجرت‌المثل زمین را خواهد داشت و اگر در تصرف موجر باشد مستأجر حق مطالبه اجرت‌المثل بنا یا درخت را خواهد داشت.
ماده ۸۱۸- مشتری نسبت به عیب و خرابی و تلفی که قبل از اخذ به‌شفعه در ید او حادث شده باشد ضامن نیست و همچنین است بعد از اخذ به شفعه و مطالبه، در صورتی که تعدی یا تفریط نکرده باشد.
قوانین و مقررات قلع و قمع در قانون مجازات اسلامی چیست؟
ماده ۱۹۳
– هر کس به‌وسیله صحنه‌سازی از قبیل پی‌کنی، دیوارکشی، تغییر حدفاصل، امحای مرز، کرت‌بندی، نهرکشی، حفر چاه، غرس اشجار و زارعت و امثال آن به تهیه آثار تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت شده یا در آیش زراعی، جنگل‌ها و مراتع ملی شده، کوهستان، باغ‌ها، قلمستان‌ها، منابع آب، چشمه‌سارها، انهار طبیعی و پارک‌های ملی، تأسیسات کشاورزی و دامداری و دامپروری و کشت و صنعت و اراضی موات و بایر و سایر اراضی و املاک متعلق به دولت یا شرکت‌های وابسته به دولت یا شهرداری‌ها یا اوقاف و همچنین اراضی و املاک و موقوفات و محبوسات و اثلاث باقیه که برای مصارف عام‌المنفعه اختصاص یافته یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به‌منظور تصرف یا ذی‌حق معرفی کردن خود یا دیگری، مبادرت نماید یا بدون اجازه سازمان حفاظت محیط‌زیست یا مراجع ذی‌صلاح دیگر مبادرت به عملیاتی نماید که موجب تخریب محیط‌زیست و منابع طبیعی گردد یا اقدام به هرگونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور نماید به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم میشود. دادگاه موظف است حسب مورد رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق یا اعاده وضع به حال سابق نماید.
تبصره ۱
– رسیدگی به جرائم فوق‌الذکر خارج از نوبت به عمل می‌آید و مقام قضائی با تنظیم صورت‌مجلس دستور متوقف ماندن عملیات متجاوز را تا صدور حکم قطعی خواهد داد.
تبصره ۲
– در صورتی که تعداد متهمان سه نفر یا بیشتر باشد و قرائن قوی بر ارتکاب جرم موجود باشد قرار بازداشت صادر خواهد شد، مدعی میتواند تقاضای خلع ید و قلع بنا و اشجار و رفع آثار تجاوز را بنماید.
ماده ۱۹۴
– هر کس به قهر و غلبه داخل ملکی شود که در تصرف دیگری است اعم از آنکه محصور باشد یا نباشد یا در ابتدای ورود به قهر و غلبه نبوده ولی بعد از اخطار متصرف به قهر و غلبه مانده باشد علاوه بر رفع تجاوز حسب مورد به یک تا شش ماه حبس محکوم میشود. هرگاه مرتکبین دو نفر یا بیشتر بوده و لااقل یکی از آن‌ها حامل سلاح باشد به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهند شد.
ماده ۱۹۵
– هرگاه کسی ملک دیگری را به قهر و غلبه تصرف کند علاوه بر رفع تجاوز به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
ماده ۱۹۶
– اگر کسی به‌موجب حکم قطعی محکوم به خلع ید از مال غیر منقولی یا محکوم به رفع مزاحمت یا رفع ممانعت از حق شده باشد، بعد از اجرای حکم مجدداً مورد حکم را عدواناً تصرف یا مزاحمت یا ممانعت از حق نماید علاوه بر رفع تجاوز به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : خلع ید چیست؟
قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها مصوب۱۳۸۵
ماده ۴ قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها مصوب۱۳۸۵
– ماده (۳) قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها مصوب ۳۱/۳/۱۳۷۴ و تبصره (۲) آن به شرح ذیل اصلاح می‌گردد:
ماده ۳ قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها مصوب۱۳۸۵
– کلیه مالکان یا متصرفان اراضی زراعی و باغ‌های موضوع این قانون که به صورت غیرمجاز و بدون اخذ مجوز از کمیسیون موضوع تبصره (۱) ماده (۱) این قانون اقدام به تغییر کاربری نمایند، علاوه بر قلع و قمع بنا، به پرداخت جزای نقدی از یک تا سه برابر بهای اراضی زراعی و باغ‌ها به قیمت روز زمین با کاربری جدید که موردنظر متخلف بوده است و در صورت تکرار جرم به حداکثر جزای نقدی و حبس از یک ماه تا شش ماه محکوم خواهند شد.
جمع بندی :
در این مقاله از دادواره سعی کردیم به طور کامل درمورد دعوای قلع و قمع صحبت کنیم ، در این زمینه اگر سوال و یا مشکلی دارید میتوانید با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی و مشاوره حقوقی انلاین با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
