یکی از چهار مجازات تعیین شده در قانون مجازات اسلامی ، دیه است . دیه به مالی گفته می شود که در جنایات غیر عمد بر نفس ، اعضاء و منافع و همچنین در جنایات عمدی که به هر جهت قصاص اجرا نشود در صورت مطالبه به اولیای دم یا مجنی علیه تعلق می گیرد .
از آن جایی که نهاد دیه به تبعیت از فقه اسلامی وارد قوانین کیفری ایران شده است ، احکام و قواعد آن نیز برگرفته از متون و قواعد فقهی است . یکی از احکام پرداخت دیه در فقه اسلامی تفاوت میزان آن در دیه زن و مرد است که دیه زن را نصف دیه مرد محاسبه می کند .
پیشنهاد میکنیم مقاله دیه لاله گوش و پارگی پرده گوش را مطالعه کنید.
در آیات قرآن اشاره مستقیمی به این موضوع نشده اما با توجه به آیه قصاص که خداوند می فرماید : « الانثی بالانثی » و تعبیر این آیه در کنار آیه « ان النفس بالنفس » و به دلیل رابطه نزدیک مسئله قصاص و گذشت با پرداخت دیه ، بعضی از تفاوت این آیات در مورد قصاص برای دیه هم وحدت ملاک گرفته اند .
اما منشاء اصلی حکم تفاوت دیه زن و مرد در روایات آمده است ، یکی از مهمترین این روایات در نظر فقهای امامیه سخن امام صادق است که فرموده اند : « دیه زن نصف دیه مرد است . »
اما در قانون مجازات اسلامی تفاوت پرداخت دیه زن و مرد به چه صورتی بیان شده است و قواعد آن چگونه است ؟ در این مقاله به بررسی پاسخ این سوال می پردازیم .
قبل از خواندن ادامه مطلب پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : دیه نخاع قطع شده و ستون فقرات شکسته شده چگونه محاسبه می شود؟
تفاوت پرداخت دیه زن و مرد به چه صورت است؟
دسترسی آسان به سرفصل ها
آیا دیه زن و مرد برابر است ؟
ماده ی ۵۵۰ قانون مجازات اسلامی در مورد تفاوت دیه زن و مرد به تبعیت از فقه اسلامی اینطور بیان می کند : « دیه قتل زن ، نصف دیه مرد است . »
همچنین ماده ی ۵۶۰ قانون مجازات اسلامی در مورد دیه اعضا و منافع مقرر می کند : « دیه زن و مرد در اعضاء و منافع تا کمتر از ثلث دیه کامل مرد یکسان است و چنانچه ثلث یا بیشتر شود دیه زن به نصف تقلیل می یابد . »
بنابراین مطابق این دو ماده دیه ی قتل و دیه اعضا و منافع زن که از ثلث دیه کامل بیشتر شود ، نصف دیه مرد است .
اما تبصره ی ماده ۵۵۱ قانون مجازات اسلامی در مورد پرداخت ما به التفاوت دیه زن این طور بیان کرده است : « در کلیه جنایاتی که مجنی علیه مرد نیست معادل تفاوت دیه تا سقف دیه مرد از صندوق تامین خسارت های بدنی پرداخت می شود . »
پیشنهاد میکنیم مقاله دیه تصادفات رانندگی را مطالعه کنید.
علاوه بر این تبصره دیوان عالی کشور نیز در رای وحدت رویه شماره ۷۷۷ مورخ ۳۱/۲/۱۳۹۸ این موضوع را بیان کرد که در کلیه جنایات علیه زنان، اعم از نفس یا اعضا، مابه‌التفاوت دیه مربوط به آنان، باید از محل صندوق مذکور پرداخت شود و این موضوع اختصاص به «دیه نفس» ندارد .
بنابراین در قانون دیه زن و مرد برابر نیست اما مطابق قانون مجازات اسلامی و تاکید رای وحدت رویه دیوان عالی کشور «صندوق تأمین خسارات‌های بدنی» در مورد جنایاتی که بر روی یک زن واقع می‌شود با حکم دادگاه، موظف به پرداخت معادل تفاوت دیه تا سقف دیه مرد خواهد شد .
جمع بندی :
در این مقاله با بررسی آیات و روایات ناظر بر پرداخت دیه ، قانون مجازات اسلامی و رای وحدت رویه دیوان عالی کشور در خصوص تفاوت دیه زن و مرد صحبت کردیم و به این سوال که آیا دیه زن و مرد برابر است پاسخ دادیم . با توجه به این ها اگر باز هم سوالی برای شما باقی مانده است میتوانید آن را در قسمت نظرات در زیر همین پست بپرسید. فراموش نکنید که خدمات مجله حقوقی دادواره در زمینه مشاوره حقوقی در مشهد همیشه در خدمت شماست.
