اعاده حیثیت به این معناست که هرکس به هر نحو امور غیر واقع را به دیگری نسبت دهد به شکلی که این کار سبب پایمال شدن حقوق دیگری اعم از مادی یا معنوی شود، به موجب قانون برای او حقی در جهت اعاده حیثیت و حقوق از دست رفته ایجاد شده تا به واسطه آن بتواند آثار جرم انگاری یا محکومیت احتمالی علیه خود را برطرف نماید.
طبق اصول قانون اساسی، حقوق مردم و آبرو و حیثیت آنها مصون از تعرض است و نمی توان آبرو، اعتبار، حیثیت و حقوق قانونی دیگران را پایمال کرد؛ به همین خاطر اگر شخصی اقدام به زیر پا گذاشتن حقوق مادی و معنوی دیگران کرده و اموری را به آنها نسبت دهد که طبق قانون جرم محسوب می شوند و از این طریق، آبروی شخص دیگری را لکه دار کند، بر اساس قانون شخصی که به او اتهامی وارد شده است می تواند ادعای شرف یا اعاده حیثیت کند.
طبق قوانین کیفری ایران، در چند جا امکان اعاده حیثیت برای افراد پیش‌بینی شده است. که در ادامه این مقاله به بیان و بررسی آنها خواهیم پرداخت.
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : مجازات تعزیری چیست؟
دسترسی آسان به سرفصل ها
اعاده حیثیت در قانون
- در اصل ۱۷۱ قانون اساسی به مفهوم اعاده حیثیت پرداخته شده است. به موجب این اصل: «هر گاه در اثر تقصیر یا اشتباه قاضی در موضوع یا در حکم یا در تطبیق حکم بر مورد خاص، ضرر مادی یا معنوی متوجه کسی گردد، در صورت تقصیر، مقصر طبق موازین اسلامی ضامن است و در غیر این صورت خسارت به وسیله دولت جبران می‌شود، و در هر حال از متهم اعاده حیثیت می‌گردد.»
- علاوه بر این، بر اساس ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات): «هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را‌صریحاً نسبت دهد یا آنها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که موجب حد است به یک ماه تا یک سال حبس و تا (۷۴) ضربه شلاق و یا یکی از آنها حسب مورد محکوم خواهد شد.
تبصره – در مواردی که نشر آن امر اشاعه فحشا محسوب گردد هر چند بتواند صحت اسناد را ثابت نماید مرتکب به مجازات مذکور محکوم خواهد‌شد.» - مطابق این ماده، افترا به عملی گفته می‌شود که در آن شخص عملی مجرمانه را به دیگری نسبت دهد و نتواند درست بودن آن را اثبات نماید. در چنین شرایطی شخصی که به او افترا زده شده است می‌تواند برای جبران آبروی از دست رفته خود اعاده حیثیت نماید.
- علاوه بر این طبق مادخ ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات): «هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا‌توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء اکاذیبی را اظهار نماید یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت راساً یا به عنوان نقل‌قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به‌غیر وارد شود یا نه علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا (۷۴) ضربه محکوم شود.» پس یکی دیگر از مواقعی که برای شخص امکان اعاده حیثیت به وجود می‌آید زمانی است که دیگری از طریق نشر اکاذیب، اکاذیبی را با مقاصد مذکور در ماده، نسبت به او اظهار کند.
- در نهایت مطابق تبصره ۲ ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۹۲ (با اصلاحات قانون کاهش مجازات حبس تعزیری در سال ۹۹): « هر کس به عنوان مجازات تبعی از حقوق اجتماعی محروم گردد پس از گذشت مواعد مقرر در ماده(۲۵) این قانون اعاده حیثیت می شود و آثار تبعی محکومیت وی زائل می گردد مگر در مورد بندهای(الف)، (ب) و(پ) این ماده که از حقوق مزبور به طور دائمی محروم می شود.»
جمع بندی
در این مقاله از دادواره سعی کردیم به طور کامل درمورد اعاده حیثیت صحبت کنیم ، در این زمینه اگر سوال و یا مشکلی دارید میتوانید با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی و مشاوره حقوقی آنلاین با کارشناسان ما در ارتباط باشید و سوالات خود را از آن ها بپرسید
