هر شخصی به محض تولد از یک سری حقوق و امتیازاتی برخوردار می شود که مختص به انسان است و در قبال آن ها تکالیفی دارد. از جمله ی این موارد می توان به مفهوم دارایی اشاره کرد که به معنای شایستگی دارا شدن حقوق و تکالیف مالی است. بنابراین دارایی در مفهوم صحیح خود بر خلاف تصور عامه، هم اموال شخص و هم بدهی های او را در بر می گیرد. اما این حقوق صرفا تا زمان زنده بودن شخص حیات دارند و با مرگ شخص این مفاهیم از بین می روند و در مواردی ماهیتی مستقل از آن شخص پیدا می کنند. در خصوص دارایی نیز، پس از فوت شخص، دارایی در مفهومی که ذکر شد، از بین می‌رود و صرفا اجزای مثبت و منفی دارایی باقی می‌ماند که پس از فوت متوفی، ترکه نامیده می‌شود و پس از طی کردن مراحل قانونی، به وراث او اعم از نسبی و سببی به ارث می رسد.
شاید برای شماهم پیش آمده باشد که در اختلافات خانوادگی مخصوصا میان والدین و فرزندان و یا حتی در سریال های تلویزیونی عباراتی تحت عنوان محرومیت از ارث را شنیده باشید. موضوعی که در این مقاله از دادواره قصد بررسی آن را داریم این است که اصلا در قانون چنین حقی برای مورث پیش بینی شده است؟ و اساسا شخص حق دارد وراث خود را از ارث محروم کند یا خیر؟
پیشنهاد میکنیم قبل از خواندن ادامه مطلب مطالعه کنید : شرایط انقضای قرارداد وکالت چیست؟
محرومیت از ارث
دسترسی آسان به سرفصل ها
محرومیت از ارث؛ واقعیت یا خیال؟
در ابتدا باید بدانید که قواعد ارث در کشور ما از قواعد آمره بوده و اشخاص به هیچ عنوان حق عمل و توافق بر خلاف آن را ندارند.
اشخاص تا زمانی که زنده و در قید حیات هستند، حق هرگونه دخل و تصرف در اموال و دارایی‌های خود را دارند، می‌توانند اموالشان را منتقل کنند، یا ببخشند و یا حتی تلف کنند. اما به محض فوت شخص، همانطور که پیشتر گفتیم، اموال و بدهی های او شخصیت مستقلی تحت عنوان ترکه پیدا می کنند و دیگر حق هیچ گونه دخل و تصرفی در آن ها برای وی متصور نیست.
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : همه چیز درباره ترکه – ترکه چیست و تحریر ترکه به چه معناست؟
اگر فردی، در زمان حیات خود اقدامی برای انتقال اموالش نکرده باشد، دیگر اختیار عمل سابق را نداشته و تنها می تواند برای پس از مرگش وصیت کند؛ البته وصیت نسبت به کل اموال امکان پذیر نبوده و شخص تا زمان زنده بودن خود، در صورت داشتن وصیت نامه می تواند تا یک سوم در اموال خود دخل و تصرف کند و بیش از آن از اختیار او خارج شده و در اختیار ورثه قرار می گیرد. ماده ی ۸۴۳ قانون مدنی نیز در این خصوص بیان می کند:« وصیت به زیاده بر ثلث ترکه نافذ نیست مگر به اجازه وراث و اگر بعض از ورثه اجازه کند فقط نسبت به سهم او نافذ است.»
بنابراین محرومیت از ارث در حقوق و قانون جایی ندارد و مورث نمی تواند پیش از مرگ خود یکی یا همه ی وراث خود را از ارث محروم کند. نهایتا می تواند یک سوم آن ها را در قالب وصیت و مابقی را به نحو دیگر به اشخاص دیگری انتقال دهد تا مالی برای به ارث رسیدن باقی نماند.
محرومیت از ارث
اما موارد محدودی وجود دارد که استثناء بر این قاعده شده و محرومیت قانونی ارث رقم می خورد. این موارد عبارتند از:
۱) اگر وارثی، مورث خود را به قتل برساند از ارث محروم می‌شود.
۲) کافر از مسلمان ارث نمی برد.
۳) اگر فرزندی در اثر یک رابطه نامشروع از زن و مردی متولد شده باشد، فرزند ولدالزنا از پدر و مادر خود ارث نمی‌برد و از این لحاظ از ارث محروم است.
۴) اگر زن و شوهری با شرایطی که در فقه و قانون مقرر شده یکدیگر را «لعن» کنند و در مدت عده طلاق، یکی از آنها فوت کند، دیگر از یکدیگر ارث نمی‌برند و لعان موجب محرومیت از ارث می‌شود.
۵) اگر فرزندی به واسطه لعان از سوی پدرش نفی می‌شود، دیگر نه پدر از فرزند ارث می‌برد و نه فرزند از پدر ارث می‌برد. منتها اگر پدر از لعان رجوع کند، در این صورت فرزند می‌تواند از پدرش ارث ببرد ولی بازهم پدر از فرزندش ارث نخواهد بود.
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : وصیت نامه چیست و صفر تا صد نوشتن وصیت نامه
جمع بندی:
در این مقاله از دادواره بیان کردیم که محرومیت از ارث علی الاصول و به طور کلی امکان پذیر نیست مگر در موارد محدود و مصرح قانونی.در این زمینه اگر هنوز سوالی دارید میتوانید از طریق مشاوره حقوقی در مشهد دادواره با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
