دسترسی آسان به سرفصل ها
تغییر نام و نام خانوادگی در شناسنامه :
افراد در جامعه با نام و نام خانوادگی خود شناخته شده و هرکس با نام مخصوص به خود روابط حقوقی با دیگران برقرار کرده و معاملاتی انجام می دهد ، از آن جایی انتخاب نام کوچک با نظر والدین است و نام خانوادگی اصولا از پدر گرفته می شود و شخص در انتخاب آن ها دخالتی ندارد ، در بعضی موارد قانون گذار اختیار تغییر نام و نام خانوادگی را به اشخاص داده که با طی تشریفات مخصوص به خود ، نام و نام خانوادگی شخص تغییر می یابد .
البته باید توجه داشت که تغییر نام و نام خانوادگی فقط در موارد خاص و استثنایی و محصور به موارد معین در قانون است ، دلیل آن هم روشن و منطقی است ، چرا که علاوه بر حفظ اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تغییر و اصلاح غیر ضروری آن ها موجب می شود که افراد با انتخاب و داشتن نام مشخص و ثابتی در برابر دیگران شناخته شوند و نتوانند با تغییر آن ها زمینه ی فرار از دیون و تکالیف خود را فراهم کنند ، اما گاهی شخص متقاضی دارای عذر موجهی است و در پاره ای از موارد می تواند تقاضایی تغییر نام و نام خانوادگی را بنماید .
در این مقاله از دادواره قصد داریم شرایط تغییر نام و نام خانوادگی را به طور کامل بررسی کنیم .
مطالبی که پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : نحوه گرفتن شناسنامه المثنی
اشخاص واجد شرایط برای تغییر نام و نام خانوادگی در شناسنامه :
مطابق قانون اشخاص زیر می توانند برای تغییر نام و یا نام خانوادگی خود به اداره ی ثبت احوال درخواست دهند .
۱)اشخاص ۱۸ سال به بالا
۲) افراد کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند .
۳) پدر یا جد پدری با ارائه ی شناسنامه ی خود جهت فرزندان کمتر از ۱۸ سال .
۴) سرپرست قانونی ( قیم ، وصی ، امین ) برای افراد صغیر و محجور با ارائه ی مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد
تغییر نام و نام خانوادگی
موارد تغییر نام کوچک :
مطابق ماده ی ۲۰ قانون ثبت احوال و تبصره های آن انتخاب نام های زیر ممنوع بوده و دارندگان آن ها با رعایت مقررات و تشریفات مربوطه می توانند نسبت به تغییر آن ها اقدام کنند :
۱)نام هایی که در تعارض با ارزش ها و اعتقادات اسلامی یا ملی است ، مثل نمرود ، اهریمن و …
۲)نام های مرکب نا مناسب یا مهجور که عرفا یک نام محسوب نمی شود مثل شهره مشهور به ثریا .
۳)عناوینی که مقام یا منصب یا میزان تحصیلات کسی را نشان می دهد ، مثل شهردار، سرتیپ ، وکیل و …
۴)القاب , به معنای اسم یا صفتی که معمولا برای بزرگداشت به نام کسی اضافه می کنند یا به جای نام او به کار می برند ، مانند امین الدوله ، حاجیه سلطان و …
۵)اسامی زننده و مستهجن ، به این معنا که بر حسب زمان ، مکان یا مورد به دلایل و جهات زیر برای دارنده ی آن ها نامناسب باشد و مراتب به تایید شورای عالی برسد .
_نام هایی که معرف صفات مذموم و مغایر با ارزش های انسانی و منزلت اجتماعی او باشد مثل گرگ ، چاکر و …
_نام هایی که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد ، مثل خون ریز ، لات و …
_نام هایی که موجب تحقیر اشخاص بوده و یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نباشد مثل کنیز ، گدا و …
۶)نام های مغایر با جنسیت مثل نسرین برای پسر و آرش برای دختر .
۷)تغییر نام کسانی که به موجب تبصره ی ۶ ماده ی ۲۰ قانون ثبت احوال با تایید مراجع ذی صلاح به دین مبین اسلام مشرف شدند .
۸)کسانی که به موجب قانون تابعیت جمهوری اسلامی ایران را کسب می کنند .
۹)تغییر نام افراد هم نام در خانواده ، مثل برادر با برادر ، پدر با پسر ، مادر با دختر .
۱۰)تغییر نام اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی با رعایت اصول کلی این دستور العمل تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است .
۱۱)اگر در نام کوچک چیزی زاید و غیر ضروری یا ناشی از اشتباه ( به عنوان پیشوند یا پسوند و غیر آن ) وجود داشته باشد .
۱۲)در صورتی که کسی کسی تغییر جنسیت بدهد و دادگاه صالح ، حکم مقتضی را نسبت به تغییر نام وی در اسناد سجلی صادر نماید .
۱۳)در صورت تشرف پیروان ادیان دیگر به دین مبین اسلام و عدم تناسب نام آنان با فرهنگ اسلامی .
۱۴)تغییر نام ها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان .
مرجع صالح برای تغییر نام های کوچک طبق بند ۴ ماده ی ۳ قانون ثبت احوال ، هیئت حل اختلاف است ولی در موارد دیگر مانند تغییر نام های غیر موجه و ناخوشایند مثل گرگ ، در صلاحیت دادگاه های دادگستری است .
مدارک مورد نیاز جهت تغییر نام :
۱)ارائه ی اصل شناسنامه و دو برگ تصویر آن .
۲)تکمیل فرم درخواست تغییر نام ( فرم شماره ی ۵ )
۳)پرداخت هزینه مطابق تعرفه .
نحوه ی مراجعه برای تغییر نام :
۱)برای تغیر نام کلیه ی ادرات ثبت احوال سراسر کشور آمادگی دریافت مدارک یاد شده را در ساعات و ایام اداری دارند . تنظیم و تسلیم درخواست تغییر نام در غیر از محل صدور شناسنامه نیز بلا مانع است که در این گونه موارد پس از پذیرش درخواست و ارسال آن به اداره ی ذی ربط ( محل صدور شناسنامه ) و طرح در هیئت حل اختلاف ، اقدامات لازم انجام شده و نتیجه جهت اطلاع متقاضی به اداره ی ارسال کننده اعلام خواهد شد .
۲) از آن جایی که درخواست تغییر نام باید در هیئت حل اختلاف اداره ی ذی ربط مطرح شده و با رعایت قوانین نسبت به آن تصمیم اتخاذ شود ، لذا موافقت با تغییر نام مورد درخواست موکول به رای صادره از سوی هیئت حل اختلاف خواهد بود .
۳)پس از وصول رای هیئت حل اختلاف ، به شرح زیر اقدام خواهد شد :
الف) در صورتی که رای صادره موافق خواسته ی درخواست کننده صادر شده باشد ، پس از رویت متقاضی و تقاضای اجرا نسبت به تعویض شناسنامه با نام جدید اقدام خواهد شد .
ب)چنانچه رای صادره مخالف خواسته ی درخواست کننده صادر شده باشد ، متقاضی پس از رویت آن در صورت تمایل می تواند به استناد ماده ی ۴ قانون ثبت احوال ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ به دادگاه محل اقامت خود مراجعه و نسبت به آن اعتراض نماید .
تغییر نام و نام خانوادگی
موارد تغییر نام خانوادگی در شناسنامه :
مطابق ماده ی ۱۳ دستور العمل نام خانوادگی مصوب ۱۳۸۰ افراد در موارد زبر می توانند تغییر نام خانوادگی خود را درخواست کنند :
۱)نام خانوادگی از واژه های نامناسب باشد مانند پالانی ، بیچاره و …
۲)نام خانوادگی بیش از دوکلمه باشد مثل فلاح ناگزیر لنگرودی و …
۳)نام خانوادگی از واژه های خارجی بوده یا با آن ترکیب شده باشد مانند علی اف ، جانسون و …
۴)نام خانوادگی از کلمات مذموم یا مغایر با ارزش های فرهنگ اسلامی باشد مانند بی دین ، شاه پرست و …
۵)نام خانوادگی از واژه های منسوب به مناصب یا القاب و عناوین باشد ، مثل سرهنگ ، خان و …
۶)نام خانوادگی از اسامی محل یا منسوب به محل و نامناسب باشد .
۷)هر گاه محکومیت جزایی موثر برای یکی از افراد خانواده پیش بیاید و داشتن آن نام خانوادگی موجب ننگ و سر افکندگی باشد . ( ارائه ی رونوشت مصدق دادنامه الزامی است . )
۸)هرگاه تغییر نام خانوادگی به منظور وحدت با نام خانوادگی پدر ، جد پدری ، فرزند ، برادر ، خواهر و عمو باشد .
مطابق تبصره ی این ماده تغییر نام خانوادگی به منظور وحدت با نام خانوادگی مردی که مادر پس از فوت پدر کودک با او ازدواج می کند ، با رعایت قواعد ایرادی ندارد .
در ضمن استفاده از نام خانوادگی شوهر برای زن ، تا زمانی که در قید زوجیت می باشد ، با ارائه ی اجازه نامه از شوهر بدون رعایت حق تقدم امکان پذیر است ، در صورت طلاق زوجین با اعتراض زوج سند شناسنامه ی زوجه به نام خانوادگی اولیه برگردانده می شود . ولی در صورت فوت زوج ، تا زمانی که زوجه شوهر دیگری اختیار نکرده باشد همچنان می تواند از نام خانوادگی همسر متوفی خود استفاده کند و یا به نام خانوادگی اولیه خود برگرداد .
پیشنهاد میکنیم مقاله خدمات و وظایف ثبت احوال را از دست ندهید
حذف پیشوند یا پسوند نام خانوادگی :
طبق بند ۱۴ دستعور العمل نام خانوادگی مصوب ۱۳۸۰ ، اشخاص می توانند در موارد زیر حذف پیشوند یا پسوند نام خانوادگی خود را درخواست نمایند :
۱)نام خانوادگی ترکیبی از یک واژه و نام محل یا منسوب به محل باشد ، مانند افتخاری علی آبادی .
۲)نام خانوادگی ترکیبی از یک واژه و نام یک ایل یا طایفه باشد مانند محسنی قشقایی .
۳)نام خانوادگی ترکیبی از یک واژه و نام یکی از حرف و مشاغل باشد مانند بنکدار قاسمی .
۴)هرگاه پیشوند یا پسوند نام خانوادگی ، حرف ، عدد ، یا کلمه ی زاید باشد مانند شکوهی هفت ، مرحومه حسنی ، م احمدی .
رعایت حق تقدم در تغییر نام خانوادگی :
در تغییر نام خانوادگی نیز مانند انتخاب آن برای نخستین بار ، باید حق تقدم دارنده ی آن رعایت شود ، ماموران ثبت احوال باید از ثبت نام خانوادگی ای که حق تقدم آن با دیگری است خودداری کرده و در غیر این صورت مطابق ماده ی ۹۹۸ قانون مدنی : « هرکس که نام خانوادگی او را دیگری بدون حق ، اتخاذ کرده باشد ، می تواند اقامه دعوی کرده و در حدود قوانین مربوطه ، تغییر نام خانوادگی غاصب را بخواهد . » تشخیص این اولویت و حق تقدم ، با مراجعه به دفاتر ثبت احوال امکان پذیر بوده و رسیدگی به این امر در صلاحیت دادگاه می باشد .
تغییر نام خانوادگی بدون رعایت حق تقدم :
ماده ی ۷ دستورالعمل نام خانوادگی این طور مقرر کرده است که :« در صورتی که نام خانوادگی پدر تغییر یابد ، تغییر نام خانوادگی فرزندان کمتر از هجده سال با درخواست کتبی پدر خواهد بود . فرزندان کبیر می توانند با اخذ اجازه نامه از پدر از نام خانوادگی جدید وی استفاده کنند.
در صورتی که نام خانوادگی پدر تغییر کرده باشد ، بعد از فوت او نیز ، هر یک از فرزندان می توانند بدون کسب اجازه از نام خانوادگی جدید پدر استفاده کنند .
در مواردی که نام خانوادگی پدر با جد پدری متفاوت باشد فرزندان کبیر می توانند بدون در نظر گرفتن حق تقدم و محل صدور شناسنامه با اخذ اجازه نامه از جد پدری از نام خانوادگی او استفاده کنند .
تغییر نام و نام خانوادگی
مدارک مورد نیاز جهت تغییر نام خانوادگی :
۱)تنظیم و ارائه ی درخواست تغییر نام خانوادگی .
۲)ارائه ی اصل شناسنامه و دو برگ تصویر از تمام صفحات آن .
۳)پرداخت فیش بانکی با مبلغ تعرفه نزد هر یک از شعب بانک ملی ایران به نام سازمان ثبت احوال .
۴)ارائه ی اجازه نامه ی تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی یا نزد مسئول نام خانوادگی اداره ی ثبت احوال محل سکونت متقاضی ، از پدر یا جد پدری برای فرزندان کبیری که بخواهند از نام خانوادگی هر یک از آن ها استفاده نمایند .
مراحل تغییر نام خانوادگی در شناسنامه :
به طور کلی جهت تغییر نام خانوادگی اشخاص باید مراحل زیر را تا تکمیل آن طی کنند :
۱)ثبت درخواست .
۲)بررسی درخواست توسط سازمان ثبت احوال و اعلام نتیجه .
۳)مراجعه ی متقاضی به سایت ثبت احوال و مشاهده ی نتیجه .
۴)پذیرش رای صادره و تعیین اداره ی مورد مراجعه در صورت موافقت با درخواست .
۵)مراجعه متقاضی به اداره جهت احراز هویت و اجرای رای .
