دسترسی آسان به سرفصل ها
بررسی کلی ، ارث چیست؟
هر شخصی به محض تولد از یک سری حقوق و امتیازاتی برخوردار می شود که مختص به انسان است و در قبال آن ها تکالیفی دارد. از جمله ی این موارد می توان به مفهوم دارایی اشاره کرد که به معنای شایستگی دارا شدن حقوق و تکالیف مالی است. بنابراین دارایی در مفهوم صحیح خود بر خلاف تصور عامه، هم اموال شخص و هم بدهی های او را در بر می گیرد. اما این حقوق صرفا تا زمان زنده بودن شخص حیات دارند و با مرگ شخص این مفاهیم از بین می روند و در مواردی ماهیتی مستقل از آن شخص پیدا می کنند. در خصوص دارایی نیز، پس از فوت شخص، دارایی در مفهومی که ذکر شد، از بین می‌رود و صرفا اجزای مثبت و منفی دارایی باقی می‌ماند که پس از فوت متوفی، ترکه نامیده می‌شود و پس از طی کردن مراحل قانونی، به وراث او اعم از نسبی و سببی به ارث می رسد.
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : وصیت نامه کامل دقیقا چه شرایطی را دارد؟
ارث از جمله مباحث و موضوعات حقوقی است که هر انسانی در طول عمر خود ، خواه و یا ناخواه با آن روبه‌رو می‌شود و به تمامی اموال، عناوین، بدهی‌ها، حقوق و وظایف شخص پس از مرگش گفته می‌شود که به دیگری منتقل می‌شود.
مسئله ارث که بعد از فوت شخص دارایی اش به خویشاوندان برساند در تمام نظام های حقوقی دنیا وجود دارد و مختص اسلام و یا کشور ما نیست.
از مهمترین ویژگی های قواعد ارث در کشور ایران، امری یا آمره بودن آن است، به این معنا که افراد حق توافق بر خلاف آن را ندارند، بنابراین بسیاری از عباراتی که با مفهوم محرومیت از ارث در بین عموم جامعه و یا حتی در فیلم ها و سریال ها رد و بدل می شود در حقوق و قانون جایی ندارد و مورث نمی تواند پیش از مرگ خود یکی یا همه ی وراث خود را از ارث محروم کند. نهایتا می تواند یک سوم آن ها را در قالب وصیت و مابقی را به نحو دیگر به اشخاص دیگری انتقال دهد تا مالی برای به ارث رسیدن باقی نماند.
در این مقاله از دادواره قصد داریم قواعد کلی ارث که دانستن آن ها می تواند برای افراد مفید باشد را بیان کنیم.
قوانین ارث به طور کلی چیست؟
موجبات ارث یعنی چه؟
به موجب ماده ۸۶۱ قانون مدنی: «موجب ارث دو امر است: نسب و سبب.»
بنابراین اشخاص یا به دلیل رابطه نسبی از یک دیگر ارث می برند و یا رابطه سببی. منظور از رابطه نسبی رابطه ای است که بین مورث و وارث خویشاوندی خونی وجود دارد، یعنی یا از یکدیگر متولد شده اند و یا هر دو از یک نفر متولد شده اند. اما رابطه سببی بیانگر همان زوجیت و ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر است.
طبقات ارث چیست؟
ماده ۸۶۲ در بیان طبقات ارث اینطور تعیین تکلیف کرده است: «اشخاصی که به موجب نسب ارث میبرند سه طبقه‌اند:
۱) پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد.
۲) اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها.
۳) اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها»
بنابراین به موجب قانون بازماندگان متوفی به طبقات سه‌گانه تقسیم شده‌اند به گونه‌ای که در صورت وجود طبقه اول ارث تنها وراث طبقه اول ارث می برند و دیگر وراث در طبقه دوم ارث نمی‌برند و اگر وراث طبقه اول وجود نداشته باشند وراث طبقه دوم ارث خواهند برد و اگر وراث طبقه دوم هم زنده نباشند نوبت به وراث طبقه سوم خواهد رسید.
تقسیم ترکه به چه معناست و چگونه انجام می شود؟
تقسیم ترکه یا تقسیم ارثیه بطور کلی بر سه نوع است ( تقسیم به فرض و به رد و تقسیم به قرابت)
نحوه تقسیم ترکه یا تقسیم ارثیه از منظر دیگر بر دو نوع است :فرض‌بر و وقرابت‌بر.
فرض یعنی اینکه : نسبت معینی از ترکه که قانون برای برخی از خویشاوندان معین کرده است اما در وراثت به عنوان قرابت، نسبت معینی از ترکه در نظر گرفته نشده است.
بر اساس مقرارت شرعی و قانونی در بین وراث متوفی، ابتدا سهم الارث وراث فرض‌بر، تعیین می شود. و آنچه پس از اخراج سهم ایشان باقی می ماند، کم یا زیاد، به وراث قرابت‌بر، داده می شود .
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : نکات مهم حقوقی در تنظیم وصیت نامه
میزان سهم الارث طبقات وراثت چیست؟
طبقه اول ارث:
در صورتی که وراث متوفی تنها پدر، مادر یا یک فرزند باشد تمام ارث به او می رسد.
سهم الارث پدر و مادر :
اگر متوفی فرزند نداشته باشد مادر یک سوم اموالش را می برد و اگر فرزند داشته باشد یک ششم اموال را خواهد برد. و بقیه یعنی دو سوم و پنج ششم سهم الارث به پدر خواهد رسید.
سهم الارث فرزندان:
پسر دوبرابر دختر ارث می برد.
اگر فرزندان چند پسر یا چند دختر باشند ارث بین آنها به صورت تساوی تقسیم خواهد شد.
سهم الارث همسر:
اگر زوجه فرزند داشته باشد سهم الارث زوج یک‌چهارم و اگر فرزند نداشته باشد یک دوم است اگر زوج فرزند داشته باشد سهم الارث زوجه یک هشتم و اگر فرزند نداشته باشد سهم الارثش یک چهارم است.
بنابراین اگر هر یک از وراثت در این طبقه تنها باشند تمام ارث را می برند اگر وراث چند خواهر باشند و یا چند برادر باشند ترکه بین آنها به تساوی تقسیم خواهد شد. اگر وراث چند خواهر و چند برادر باهم باشند ارث به صورت پسر دو برابر دختر تقسیم می شود.
طبقه دوم ارث :
وراثت در طبقه دوم اگر پدربزرگ یا مادربزرگ یا خواهر و برادر تنها باشد تمام اموال به او می رسد.
اگر وراث پدربزرگ و مادربزرگ پدری باشند پدربزرگ دوبرابر مادربزرگ ارث می برد.
اگر وراثت پدربزرگ و مادربزرگ مادری باشند پدربزرگ و مادربزرگ مساوی ارث می برند.
اگر وراث چند برادر و یا چند خواهر پدری یا مادری باشند تقسیم به تساوی بین آنها صورت می گیرد.
اگر چند برادر و خواهر پدری همراه چند برادر و خواهر مادری باشند مادری ها یک سوم اموال را به تساوی و پدری ها دو سوم اموال را به نسبت دو به یک ارث می برند.
طبقه سوم ارث
هر یک از عمه خاله یا عمو و دایی اگر تنها باشند تمامی ماترک را به ارث می برند.
اگر وراث چند عمو یا چند عمه پدری یا مادری باشند تقسیم مساوی انجام می گیرد اگر وراث چند عمو و عمه پدری باشند دو به یک و اگر مادری باشند مساوی ارث می برند.
اگر وراث چند دایی و چند خاله پدری یا مادری باشند مساوی ارث می برند
اگر وراث چند عمو و چند عمه و چند دایی و چند خاله باشند عموها و عمه ها دو سوم ارث را و دایی ها و خاله ها یک سوم ارث را می برند.
موانع ارث چیستند؟
از جمله اموری که مانع ارث می‌شود می‌توان به قتل، لعان، نامشروع بودن فرزند و … اشاره کرد.
قتل یکی از موانع ارث است :
اگر کسی مورث خود را به طور عمدی بکشد، از ارث محروم می‌شود.
لعان :
لعان هنگامی تحقق می‌یابد که شوهر به زن نسبت زنا دهد یا فرزندی را که زن به دنیا آورده است، از خود نفی کند.
در لعان، زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند. فرزندی هم که مورد نفی و لعان پدر خود واقع شده است، از او ارث نمی‌برد.
در این حالت پدر فرزندی را که در زمان زوجیت با همسرش به دنیا آمده، از خود نفی می‌کند و او را فرزند خود نمی‌داند و تحت شرایطی شرعی مراسم لعان برگزار می‌شود. در این صورت، رابطه وارث بین فرزند و پدر به وجود نخواهد آمد.
نامشروع بودن :
فرزند نامشروع نیز از پدر و مادر خود ارث نمی‌برد.
جمع بندی :
در این مقاله از دادواره سعی کردیم به طور کامل درمورد ارث و طبقات ارث و میزان سهم الارث طبقات وراث صحبت کنیم ، در این زمینه اگر مسئله و یا مشکلی دارید میتوانید با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی و مشاوره حقوقی آنلاین با کارشناسان دادواره در ارتباط باشید و سوالات خود را از آن ها بپرسید.
