مقررات ارث در کشور ما از قواعد آمره به شمار می رود. به این معنا که اشخاص حق توافق بر خلاف آن را ندارند و ملزم به تبعیت از آن هستند. به طور کلی پس از مرگ شخص اموال و بدهی های به جا مانده از او که در معنای حقوقی خود ترکه نامیده می شوند، به بستگان نسبی و سببی وی به ارث می رسد. این ترکه باید نزد مقام قضایی لیست شده و به معنای حقوقی آن، تحریر ترکه صورت بگیرد و در نهایت مهر و موم شوند.
اما معانی و مفهوم دقیق هر یک از این اصطلاحات در حقوق چیست و در قانون چه ساز و کارهایی برای تحریر ترکه و مهر موم ترکه پیش بینی شده است؟ در این مقاله از دادواره به پاسخ این سوالات می پردازیم.
پیشنهاد میکنیم قبل از خواندن ادامه مطلب مطالعه کنید : آیا محرومیت از ارث امکان پذیر است؟
دسترسی آسان به سرفصل ها
ترکه چیست؟
هر شخصی به محض تولد از یک سری حقوق و امتیازاتی برخوردار می شود که مختص به انسان است و در قبال آن ها تکالیفی دارد. از جمله ی این موارد می توان به مفهوم دارایی اشاره کرد که به معنای شایستگی دارا شدن حقوق و تکالیف مالی است. بنابراین دارایی در مفهوم صحیح خود بر خلاف تصور عامه، هم اموال شخص و هم بدهی های او را در بر می گیرد.
اما این حقوق صرفا تا زمان زنده بودن شخص حیات دارند و با مرگ شخص این مفاهیم از بین می روند و در مواردی ماهیتی مستقل از آن شخص پیدا می کنند. در خصوص دارایی نیز، پس از فوت شخص، دارایی در مفهومی که ذکر شد، از بین می‌رود و صرفا اجزای مثبت و منفی دارایی باقی می‌ماند که پس از فوت متوفی، ترکه نامیده می‌شود. به عبارت دیگر، دارایی شخص پس از فوت از بین می‌رود و فقط اجزای دارایی در فرض وجود به ورثه منتقل می‌شود.
و ماترک، اموالی است که حین الفوت متوفی جزو دارایی و در مالکیت وی بوده است هرچند که بعد از فوت متوفی تا زمان تقسیم ترکه تلف شود؛ با این اوصاف مطالبات متوفی، هر چند این مطالبات از ورثه باشد و به موجب مالکیت مافی‌الذمه (آنچه بر عهده کسی باشد) یا پایا پای پرداخت شود، جزو دارایی‌های متوفی محسوب می‌شود.
همه چیز درباره ترکه
تحریر ترکه به چه معناست؟
ماده ی ۲۰۶ قانون امور حسبی در بیان مفهوم تحریر ترکه اینطور بیان می کند:« مقصود از تحریر ترکه تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است. » به این صورت که وراث و نمایندگان قانونی و وصی آنان می‌توانند برای تعیین میزان و مقدار ترکه، از مقام قضایی تحریر ترکه را درخواست کند. در این صورت بعد از دعوت اشخاص ذی‌نفع و آگهی تعیین وقت که از یک‌ماه نباید کمتر و از سه ماه نباید بیشتر باشد، منتشر می‌شود. ضمن اینکه غیبت اشخاصی که برای تحریر ترکه احضار شده اند مانع از تحریر ترکه نیست.
در مدت تحریر ترکه، هرگونه تصرف در ماترک ممنوع است، مگر تصرفاتی که برای اداره و حفاظت ترکه لازم است و همچنین عملیات اجرایی راجع به بدهی متوفی، دعاوی راجع به ترکه یا بدهی متوفی در مدت تحریر ترکه معلق می‌شود و مرور زمان نسبت به مطالبات متوفی در مدت تحریر ترکه توقیف می‌شود.
مهر و موم ترکه چیست و چگونه صورت می گیرد؟
مهروموم ترکه به معنای حفظ و نگهداری و جلوگیری از استفاده و یا حیف و میل آن توسط ورثه دیگر یا اشخاص ثالث است و از منظر حقوقی عبارت است از اقدامی که توسط مراجع قضایی صورت می‌گیرد، تا ورثه از هرگونه استفاده و دخل و تصرف در ترکه ممنوع شوند و این امر به منظور حفظ و نگهداری از ترکه انجام می‌گیرد. مهروموم ترکه صرفا با درخواست هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنان، موصی‌له در صورتی که وصیت به جزء مشاع شده باشد، طلبکار متوفی و وصی انجام می‌گیرد و همین افراد نیز حق رفع مهروموم ترکه را دارند.
درخواست رفع مهر و موم ترکه:
درخواست رفع مهروموم ترکه نیز به دو صورت بدون تنظیم ریزترکه یا با درخواست تنظیم ریزترکه صورت می‌گیرد. در صورتی که افرادی غیر متقاضیان مهروموم ترکه، درخواست رفع آن را کنند، شورای حل اختلاف مکلف است در موقع رفع مهروموم ترکه صورت ریز آن اموالی را که مهروموم شده بود، تنظیم کند و به این منظور ضمن درج مشخصات اموال غیرمنقول و با توصیف و تعیین مشخصات اموال منقول و تعیین بهای آن اقدام می‌کند. شورا مکلف برای تعیین قیمت اموال منقول نظر کارشناس را جلب کند و بعد از رفع مهروموم ترکه به منظور اداره کردن و حفظ ترکه، شخصی از ورثه یا غیر آن را برای حفظ ترکه و جلوگیری از حیف و میل ترکه و جلوگیری از تضییع حقوق سایر وراث تعیین کند.
در نهایت پس تصفیه ترکه آن چه از ترکه باقی می‌ماند، به ملکیت وراث در می‌آید و داخل در دارایی آنان می‌شود.
جمع بندی:
در این مقاله با بیان معنای ترکه، به بررسی مفهوم تحریر ترکه و مهمر و موم ترکه پرداختیم.پیشنهاد میکنیم اگر هنوز مسئله ای در این زمینه دارید و یا موردی است که برایتان حل نشده است از طریق مشاوره حقوقی تلفنی و مشاوره حقوقی آنلاین با کارشناسان دادواره در ارتباط باشید.
