چک ، سندی است به عنوان دستور پرداخت که امروزه یکی از پر کاربرد ترین شیوه های پرداخت به حساب می آید . مطابق ماده ی ۲ قانون صدور چک ، قانون گذار برای چک اعتبار ویژه ای قائل شده و حمایت مدنی و کیفری زیادی از آن کرده است به این صورت که آن را در حکم اسناد لازم الاجرا به شمار می آورد .
یکی از مهم ترین دلایلی که می توان برای این میزان اهمیت چک در نظر قانون گذار نسبت به سایر اسناد تجاری قائل شد این است که چک نزد مردم همان میزان اهمیتی را پیدا کند که مردم برای اسکناس و وجه نقد قائل هستند و به استفاده از چک ترغیب شوند .
در حال حاضر در قوانین کشور ما سه طریق برخورد با چک وجود دارد که روش کیفری پرطرفدارترین این روش هاست و مردم بیشتر تمایل به استفاده از این روش دارند . هر چند امروزه با توجه به تعداد کثیر چک های بلامحلی که همه ساله در کشور ما صادر می شوند و هزینه های اقتصادی و غیر اقتصادی زیادی را برای پیگیری جرم صدور چک بلامحل به جامعه تحمیل می شود و عدم کارآیی قوانین کیفری متعدد در کم کردن از تعداد چک های بلامحل صادر شده ، به نظر می رسد باید احتمال سلب جنبه ی کیفری از چک مورد بررسی دقیق قانون گذار ایران هم مانند برخی از کشورهای دیگر مثل آمریکا و انگلستان قرار گرفته و تا حد امکان عملی شود تا خود بانک ها و مردم اقدامات لازم را در جهت کاستن از تعداد چک های بلامحل صادر شده به عمل آورند .
دسترسی آسان به سرفصل ها
به جهت اهمیت این سند تجاری و کاربرد زیاد چک از سه طریق می توان با صدور چک پرداخت نشدنی برخورد کرد :
۱) طریق صدور اجراییه از دادگاه ( حقوقی )
۲) از طریق طرح شکایت در دادسرا ( کیفری )
۳) طریق اجرای ثبت
بسیار شنیده ایم که مردم در مکالمات خود هنگام داد و ستد برای استفاده از چک از واژه های چک حقوقی یا چک کیفری استفاده می کنند که بیانگر همان طرق رسیدگی اول و دوم است و در این مقاله از دادواره قصد داریم توضیح بدهیم که چک کیفری چیست و چه تفاوتی با چک حقوقی دارد ؟
تفاوت چک کیفری و حقوقی
چک کیفری چیست ؟
صدور چک پرداخت نشدنی به معنای نوشتن و امضاء کردن چکی که از طرف بانک محال علیه پرداخت نشود ، در بعضی از موارد ، جرم بوده و قابل شکایت در دادسراست و رسیدگی کیفری است .
در صورت اثبات جرم نیز شخص حسب مورد، به مجازات های مذکور در قانون صدور چک یا قانون مجازات اسلامی محکوم می شود .
مطابق ماده ۱۱ قانون صدور چک ، این جرم از جرایم قابل گذشت بوده و بنا بر این برای آغاز تعقیب کیفری دارنده ی چک باید اقدام به طرح شکایت در دادسرا کند .
مطالب مرتبط : چک چیست؟ همه چیز درباره چک در قانون جدید
ماده ی مذکور دو مرور زمان شش ماهه برای کیفری شدن چک شرط کرده است :
۱) دارنده ی چک پرداخت نشدنی باید تا شش ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه کند و در صورتی که در این مدت اقدامی انجام ندهد ، چک قابل تعقیب کیفری نیست .
۲) دارنده ی چک باید ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت اقدام به طرح شکایت در دادسرا نماید ، در غیر این صورت چک کیفری نیست .
مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت جرم صدور چک پرداخت نشدنی دادسرای محل وقوع جرم است و محل وقوع جرم نیز همان بانکی محسوب می شود که در آن گواهی عدم پرداخت چک صادر شده است .
همچنین مطابق ماده ی ۱۳ قانون مذکور ، چک های سفید امضاء ، چک های مشروط ، چک های بدون تاریخ و چک های مدت دار ( در صورتی که تاریخ واقعی مقدم بر تاریخ متن چک باشد ) قابل تعقیب کیفری نیستند .
مطالب مرتبط : چک برگشتی چیست ؟ – نحوه وصول چک برگشتی در قانون جدید
چک حقوقی چه تفاوتی با چک کیفری دارد ؟
در صورتی که مرور زمان های ذکر شده در قانون بگذرد و دارنده ی چک اقدامی انجام ندهد و یا چک یکی از موارد مذکور در ماده ی ۱۳ باشد ، چک کیفری نبوده و از طریق حقوقی قابل تعقیب است ، از تفاوت های این دو روش می توان به عدم وجود مجازات در طریق حقوقی و زمان بر بودن رسیدگی حقوقی به جهت تشریفات دادرسی اشاره کرد .
مطابق ماده ی ۲۳ قانون صدور چک اصلاحی ۹۷ در خصوص طریق حقوقی نوآوری هایی ایجاد شده ، به این صورت که دارنده ی چک مستقیما باید به دادگاه مراجعه کرده و درخواست اجراییه کنند ، مطابق قانون آیین دادرسی مدنی اجراییه باید ظرف ده روز اجرا شود ، یعنی صادر کننده یا رضایت دارنده را بگیرد یا ترتیبات پرداخت را بدهد و یا مالی معرفی کند ، اگر بعد از ده روز اقدامی صورت نداد مشمول قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی شده و به زندان می رود و باید دادخواست اعسار یا تقسیط بدهد که تا زمان صدور حکم اعسار در حبس می ماند .
تفاوت چک کیفری و حقوقی
اگر صادر کننده مدعی شود که این اجراییه درست صادر نشده ، مثلا بگوید چک گم شده بوده یا آن را امضاء نکرده ، می تواند علیه دارنده اقامه دعوا کند ، ولی این اقامه دعوی مانع جریان عملیات اجرایی نیست ، مگر اینکه برای دادگاه ظن قوی ایجاد شود که ممکن است برای شخص ضرر جبران ناپذیری ایجاد شود که در اینجا تامین مناسبی از صادر کننده گرفته شده و قرار توقف عملیات اجرایی توسط دادگاه صادر می شود .
جمع بندی :
در این مقاله سعی کردیم پاسخ کاملی به سوال چک کیفری چیست؟ داده و در مورد تفاوت چک کیفری و حقوقی توضیح دهیم . شما نیز اگر در این زمینه مسئله ای دارید میتوانید در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید . فراموش نکنید که دادواره در زمینه خدمات مشاوره حقوقی آنلاین در خدمت شماست
