حبس، به عنوان یکی از مجازات های سالب آزادی، یکی از رایج‌ترین مجازات ها در نظام کیفری ایران است. در ایران حبس از نظر طول زمان به دو دسته حبس ابد و حبس تعزیری تقسیم می‌شود.
حبس ابد، مجازات حدی است و طبق نظر شارع مقدس تعیین شده است و قانونگذار و قاضی حق تغییر یا تخفیف و تبدیل آن را ندارند؛ مثل مجازات حبس ابد برای سرقت حدی در مرتبه سوم.
اما حبس تعزیری، مجازاتی است که میزان آن توسط مجلس قانونگذاری و در ۸ درجه متناسب با جرم ارتکابی تعیین می‌شود و در مواردی برای قاضی این اختیار وجود دارد که تحت شرایطی میزان آن را تقلیل دهد یا تبدیل به مجازات دیگری کند.
بسیاری از افراد پس از محکومیت تمایل به تبدیل مجازات حبس خود به جزای نقدی دارند و این سوال مطرح می شود که در چه شرایطی امکان تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی وجود دارد؟ در این مقاله از دادواره به پاسخ این سوال می پردازیم.
پیشنهاد میکنیم قبل از خواندن ادامه مطلب مطالعه کنید : چگونگی اعتراض به حکم حبس تعزیری
دسترسی آسان به سرفصل ها
تبدیل حبس تعزیری به جزای نقدی
تبدیل مجازات یکی از راهکارهای قانونگذار برای تخفیف مجازات محکوم در صورت داشتن شرایط خاصی است. از دلایل اهمیت تبدیل مجازات حبس تعزیری به جزای نقدی می‌توان جلوگیری از افزایش جمعیت زندان‌ها برای جرایم کم اهمیت و حفظ آبرو و حیثیت اشخاص در موارد جرایم غیر عمدی و یا حتی جرایم عمدی کم اهمیت اشاره کرد.
اما موارد قانونی که در آن قانونگذار از تبدیل مجازات حبس تعزیری به جزای نقدی صحبت کرده است به شرح زیر است:
- به موجب ماده ۶۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲: «مرتکبان جرائم غیرعمدی به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند مگر اینکه مجازات قانونی جرم ارتکابی بیش از دو سال حبس باشد که در این صورت حکم به مجازات جایگزین حبس، اختیاری است.» بنابراین در جرایم غیرعمدی، قاضی موظف است مجازات حبس را به جایگزین حبس (که یکی از مجازات های جایگزین حبس، جزای نقدی است.) تبدیل کند، مگر زمانی که مدت زمان حبس بیش از دو سال باشد که در این حالت قاضی اختیار به تبدیل آن دارد.
- طبق ماده ۶۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲: «مرتکبان جرائم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها سه ماه حبس است به جای حبس به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند.»
- در ماده ۶۶ قانون مذکور، برای حبس های سه ماه تا شش ماه نیز در صورت وجود شرایطی امکان تبدیل مجازات حبس پیش بینی شده است. این ماده این طور مقرر می کند: «مرتکبان جرائم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها نود و یک روز تا شش ماه حبس است به جای حبس به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند مگر اینکه به دلیل ارتکاب جرم عمدی دارای سابقه محکومیت کیفری به شرح زیر باشند و از اجرای آن پنج سال نگذشته باشد:
الف- بیش از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه یا جزای نقدی بیش از ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال یا شلاق تعزیری
ب- یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از شش ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه» - در نهایت طبق ماده ۶۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲: «دادگاه می تواند مرتکبان جرائم عمدی را که حداکثر مجازات قانونی آنها بیش از شش ماه تا یکسال حبس است به مجازات جایگزین حبس محکوم کند، در صورت وجود شرایط ماده(۶۶) این قانون اعمال مجازاتهای جایگزین حبس ممنوع است.» بنابراین برای مرتکبین جرایمی که مجازات آنها حبس بیش از شش ماه تا یک سال است نیز اختیار تبدیل مجازات به جزای نقدی به قاضی داده شده است. به شرط عدم وجود شرایط مندرج در ماده ۶۶.
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : مجازات تعزیری چیست؟
