ازدواج ، یکی از مهم ترین و حساس ترین تصمیمات در زندگی هر شخص است و به همین جهت در قانون و حقوق خانواده برای آن مقررات مختلفی وضع شده که سرپیچی از هر یک از آن ها ضمانت اجرای مخصوص به خود را دارد .
مطابق این قوانین به محض وقوع نکاح ، برای زن و شوهر در قبال یک دیگر حقوق و تکالیفی ایجاد می شود که علاوه بر الزام قانونی ، در برخی از موارد سبب استحکام خانواده و بهبود روابط میان زوجین نیز می شود .
یکی از مهم ترین این حقوق ، حق نفقه برای زوجه است ؛ نفقه نهادی است که قانون گذار ایران برای حمایت از زن قائل شده ، از آن جهت که در بسیاری از خانواده های ایرانی زنان اداره ی امور خانه و امور داخلی خانواده را که وظیفه ای بسیار بزرگ است بر عهده داشته و در نتیجه اشتغال به امر خاصی نداشته و مال و در آمد کافی برای تامین مخارج خود و شرکت در هزینه های خانواده ندارند .
البته قابل به ذکر است که نفقه به زنان شاغلی که خارج از خانه کار می کنند هم تعلق گرفته و از آن جایی که طبق قانون ایران ، زن در حقوق ایران از نظر مالی مستقل به شمار می رود و کار اقتصادی او هم جزء اموال او به شمار می رود ، مجبور نیست که آن را به رایگان در اختیار شوهر بگذارد و در واقع وظیفه ی پرداخت نفقه همواره بر عهده ی شوهر خواهد بود .
ماده ی ۱۱۰۷ قانون مدنی در تعریف نفقه بیان می کند: « نفقه عبارت است از همه ی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن ، البسه ، غذا ، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه ی نقصان یا مرض . » البته موارد ذکر شده در این ماده تمثیلی بوده و حصری نیست ، علاوه بر این وضعیت و احتیاجات زن به طور متعارف ملاک عمل است نه وضعیت مرد ، پس اگر زن از خانواده ی متمکنی باشد شوهر باید وسایل زندگی او را ، در حدی که شان و وضع اجتماعی و خانوادگی او اقتضا می کند ، فراهم نماید .
یکی دیگر از موارد قابل توضیح در خصوص نفقه این است که فقط در عقد نکاح دائم به زوجه تعلق می گیرد و در عقد نکاح موقت زن نفقه ندارد ، مگر اینکه طرفین در زمان انعقاد عقد پرداخت نفقه به زن را شرط کنند .
در نتیجه در حقوق ایران با تحقق رابطه ی زوجیت ، استحقاق نفقه برای زن به وجود می آید و مرد در هر شرایطی مکلف است متناسب با وضعیت عرفی و خانوادگی زن نیازهای متعارف او را تامین کند و در صورت خودداری از پرداخت نفقه ضمانت اجرای حقوقی و کیفری برای او متصور خواهد بود .
با توجه به توضیحاتی که در این خصوص گفته شد ، در این مقاله قصد داریم به این سوال که که آیا شرایط خاصی برای دریافت نفقه زن وجود دارد یا خیر؟ پاسخ دهیم .
شرایط دریافت نفقه
دسترسی آسان به سرفصل ها
شرایط گرفتن نفقه ی زن :
با توجه به متون قانونی ، به محض این که عقد نکاح به طور صحیح واقع شد ، تکالیف و حقوق زوجین نسبت به یک دیگر آغاز شده و مرد موظف به پرداخت نفقه است . اما تعلق نفقه به زن مشروط به تمکین او از شوهر است .
تمکین شامل دو مورد عام و خاص می شود ، تمکین عام به معنای انجام وظایفی است که در قانون برای زن پیش بینی شده مثل حسن معاشرت در خانواده ، سکونت در منزلی که شوهر اختیار کرده و … و تمکین خاص به معنای انجام وظایف زناشویی در قبال شوهر است .
پیشنهاد میکنیم مقاله نفقه چیست را مطالعه کنید.
در این خصوص ماده ی ۱۱۰۸ قانون مدنی این طور بیان می کند که : « هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود .»
بنابراین ، پرداخت و تامین نفقه ی زن از سوی مرد منوط و مشروط به ادای وظایف زناشویی چه به صورت عام و چه به صورت خاص نسبت به شوهر است و در صورتی که زن از انجام این وظایف خودداری کند ، نفقه به او تعلق نخواهد گرفت .
البته اگر این امتناع به واسطه ی مانع مشروعی باشد ، مثل اینکه زن به دلیل بیماری یا وجود شرایط خاصی نتواند از همسرش تمکین کند ، مانع استحقاق نفقه نخواهد بود و در آن مدت نیز مرد موظف به پرداخت نفقه ی زن خواهد بود .
شرایط دریافت نفقه
در دوران عقد پرداخت نفقه ی زن به چه صورت خواهد بود ؟
به نظر می رسد اگر بعد از انعقاد عقد نکاح دائم ، زوجین برای مراسم ازدواج و شروع زندگی مشترک به توافق رسیده باشند ، بر اساس روال قانونی در این دوران وظیفه ی پرداخت نفقه بر عهده ی مرد نیست . اما در مواردی که مرد ، زن را در بلاتکلیفی قرار داده باشد و اقدامی برای شروع زندگی مشترک نکند ، موظف است نفقه ی زن را بپردازد .
در چنین شرایطی ، مطابق ماده ی ۱۰۸۵ قانون مدنی اگر بین زوجین نزدیکی صورت نگرفته باشد ، زن می تواند تا زمانی که کل مهریه اش را دریافت نکرده ، از حق حبس خود استفاده کرده و از تمکین خودداری کند و این خودداری مانع از حق او بر نفقه نیست .
جمع بندی :
در این مقاله با بیان مفهوم نفقه در قانون ایران به بررسی شرایط تعلق نفقه به زن پرداختیم و ساز و کارهای قانونی آن را توضیح دادیم .
اگر در این خصوص برای شما هم مسئله ای وجود دارد میتوانید با کارشناسان دادواره در میان بگذارید ، فراموش نکنید که خدمات مشاوره تلفنی حقوقی در مشهد دادواره همواره همقدم شماست.
