به محض وقوع عقد بین زن و شوهر ، آن ها از نظر شرعی و قانونی مکلف می شوند که وظایفی را در قبال هم انجام دهند ، هر چند که رعایت این وظایف قبل از هر چیز به تفاهم و توافق بین طرفین بر می گردد اما در بعضی موارد حمایت قانون از انجام آن ها و ایجاد ضمانت اجراهایی برای سر پیچی از انجام آن وظایف لازم به نظر می رسد . قانون مدنی این وظایف را با عنوان تمکین شناخته و مواد و ضمانت اجراهایی را در این خصوص بیان کرده است .
تمکین در لغت به معنای تبعیت و سازگار بودن است و در اصطلاح عرفی به معنای پیروی زن از خواسته های شوهر است ، هر چند که این معنا تا حدی به معنای حقوقی و قانونی تمکین نزدیک است ، اما به طور کلی محدود کردن تمکین به زنان نادرست به نظر می رسد ، چرا که مردان نیز در قبال همسر خود وظایفی داشته و موظف به رعایت آن ها می باشند .
بنابراین مواردی در قانون وجود دارد که به زن اجازه ی عدم تمکین را نیز می دهد . اما این موارد چیست و به طور کلی موارد مجاز عدم تمکین در قانون چیست ؟ در این مقاله از دادواره به بررسی پاسخ این سوالات خواهیم پرداخت .
قبل از خواندن ادامه مطلب پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : تمکین چیست و انواع تمکین در قانون
دسترسی آسان به سرفصل ها
موارد مجاز به عدم تمکین :
۱) ابتلای شوهر به امراض جنسی و مقاربتی : بر اساس ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی : « هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی و جنسی گردد ، زن حق دارد که از نزدیکی با او خودداری و امتناع نماید ، امتناع به علت مزبور مانع از حق نفقه نخواهد بود . » بنابراین ، بر اساس این ماده ، در صورتی که مرد به یکی از امراض مقاربتی مبتلا شود ، زن تا جایی که از سرایت آن بیماری مصون باشد ، می تواند از نزدیکی با شوهر امتناع کند . از آنجایی که پرداخت نفقه در گروی تمکین زن از مرد می باشد ، اما به دلیل آنکه این عدم تمکین برای حفظ زن از بیماری های جنسی است ، در صورتی که به دلیل این نوع بیماری ها زن تمکین نکرد ، همچنان از حق نفقه برخوردار است و مرد نمی تواند بدلیل عدم تمکین در چنین شرایطی از پرداخت نفقه زن خودداری کند . در غیر این صورت ، به مجازات عدم پرداخت نفقه محکوم می شود .
البته عدم تمکین در این ماده ناظر بر تمکین خاص می باشد ؛ یعنی عدم تمکین زن فقط در خصوص روابط زناشویی آنهاست و کماکان زن باید تمکین عام کند .
۲) ضرر بدنی، مالی و شرافتی بنا به ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی : « اگر بودن زن با شوهر در یک منزل؛ ترس، ضرر بدنی، مالی یا شرافتی برای زن داشته باشد، زن می‌تواند مسکن جداگانه اختیار کند. در این‌صورت دادگاه حکم بازگشت به منزل شوهر را نخواهد داد و تا زمانی‌که زن در بازگشت به منزل معذوریت داشته باشد، نفقه بر عهده شوهر خواهد بود . »
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : الزام به تمکین چیست؟
۳) استفاده از حق حبس : یکی دیگر از مواردی که زن مجاز به عدم تمکین است ، حالتی است که زن از حق حبس خود استفاده کند . بر اساس ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی : « زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در قبال شوهر دارد امتناع کند ؛ مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مُسقط حق نفقه نخواهد بود . » به عبارت دیگر ، اگر بین زوجین رابطه زناشویی برقرار نشده باشد ، زن می تواند تا زمانی که تمام مهریه به او پرداخت نشده است ، از شوهر خود تمکین نکند که در این صورت ، باز هم دارای حق نفقه خواهد بود .
۴) تعیین محل زندگی توسط زن : بنا به ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی : « زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند سکونت کند، مگر آنکه اختیار تعیین منزل با زن باشد . » در صورتی‌که حق تعیین منزل با زن باشد، زن می‌تواند از زندگی کردن در منزل مشترک با مرد خودداری کند، اما کماکان موظف است که در خصوص وظایف زناشویی از شوهر خود تمکین کند .
پیشنهاد میکنیم مطالعه کنید : گرفتن مهریه در صیغه ۹۹ ساله و زادواح موقت چگونه است؟
۵) بیماری زن : در صورتی که زن دچار بیماری شده باشد می تواند از تمکین خاص خودداری کند . برخی از بیماری ها در زن مجوزی قانونی و مشروع برای عدم تمکین خاص به شمار می روند . مثل رَتَق و قَرَن که به معنای مسدود بودن آلت تناسلی زن می باشند ، عدم تمکین زن را مشروع می کنند . همچنین در شرایطی که زن در عادت ماهیانه باشد ، می تواند از تمکین خودداری کند و این هم یکی از موارد مجاز عدم تمکین محسوب می شود .
۶) واجبات شرعی : به عنوان مثال در ماه مبارک رمضان و در زمان روزه داری ، ایام حج و یا اعتکاف زن می تواند از تمکین خودداری کند .
جمع بندی :
در این مقاله بعد از بیان مفهوم کلی تمکین ، به موارد مجاز به عدم تمکین پرداختیم . در این مورد اگر هنوز سوالی دارید میتوانید با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی در مشهد دادواره با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
